0
CYANOTYPE - Gülnur Turgut (Fotoğraf )

CYANOTYPE - Gülnur Turgut (Fotoğraf )

A+ A-

            Bu ayki yazımda fotoğrafta bir baskı tekniği olan cyanotype (blue print/mavi baskı) tekniğinden bahsedeceğim.

            Cyanotype, 1842 yılında John Frederick Herschel tarafından keşfedilmiştir. Günümüzde de kullanılan güneş baskı yöntemlerinden biridir.

            Bu teknik fotoğrafın varoluşundan beri kullanılmaktadır. Mavi tonlarıyla hemen tanınabilen bir tekniktir.

            Cyanotype kelimesi, camgöbeği rengine denk gelen “cyan” kelimesinden gelmiştir. Bu renk, demir tuzu çözeltisinin siyanür ile bir araya gelerek kimyasal reaksiyon oluşturmasıyla meydana gelir. Bu teknikte görüntü demir tuzları yardımıyla oluşur.

            Bu teknik ilk zamanlarda mühendisler ve mimarlar tarafından teknik resimlerde ve haritalarda kullanılmıştır. Cyanotype baskıda kullanılan malzemelerin daha ucuz oluşu fotoğrafçıların da bu tekniği kullanmasını sağlamıştır.

                                             

                                                                               Cyanotype Örneği

            Tekniğin Uygulanışı:

            Bu teknik, iki kimyasalın karışımıyla oluşur. Demir amonyum sitrat ve potasyum ferri siyanürdür. 100 ml suyun içine 25 gram demir amonyum sitrat ve 100 ml suya 10 gram potasyum ferri siyanür eritilir. Bu karışımın ışık geçirmeyen kahverengi şişelerde saklanması gerekir.

            Bu teknik; kağıt, ahşap, kumaş gibi bir çok yüzeye uygulanabilir. Karanlık bir ortamda uygulamak istediğimiz yüzeye sürülür ve kurumaya bırakılır.

            Kuruyan ve ışığa duyarlı hale gelen bu yüzey üzerinde negatif yerleştirilir ve güneş ışığına bırakılır. Negatif pozlanıyorsa bundan pozitif görüntü oluşur. Bir bitki pozlanıyorsa  negatif görüntü oluşur.

            Pozlama süresi, sanatçının isteğine bağlıdır. Pozlama süresine göre mavi rengin tonları değişmektedir.

            Pozlanan kağıt, 1,5 dakika kadar suda yıkanır. Pozlama esnasında ışık geçirmeyen yerler beyaz, ışık alan yerler mavi renk haline gelir.

            Yıkama süreci bu teknikte büyük önem taşımaktadır. Baskı yapılan kağıt az yıkanırsa demir tozları kalabilir. Çok yıkandığı takdirde pigmentlerin azalmasına ve detayların kaybına yol açabilir.

            “Hippolyte Bayard” bu tekniğin ilk uygulayıcılarındandır. Yaprak, dal, çiçek gibi objeleri kağıt üzerine yerleştirerek cyanotype baskı tekniğini uygulamıştır.

            Bu tekniğin yaygınlaşmasında “Anna Atkins”in büyük önemi vardır. Botanikçi ve fotoğrafçı olan Atkins, bitki görüntülerini pozlamıştır. “İngiliz Alglerinin Fotoğrafları: Cyanotype İzlenimler” adlı eserinde bitkilerin negatif görüntülerini bir araya getirmiştir. Kitap, botanik alanında katalog amacıyla kullanılmıştır.         

                                                 

      

                            

                                      

            Atkins, bu katalogla ilk kez fotoğrafik çoğaltma yöntemini kullanmıştır. İngiliz mucit ve fotoğrafçı “Henry Fox Talbot” un yaprak ve çiçeklerle yaptığı ışığa duyarlı yüzey çalışmalarında da Atkins’in kataloğu büyük yarar sağlamıştır.

            “Henri Le Secg”, cyanotype yöntemini uygulayan sanatçılardandır. “Düşsel Fotoğraf” adını verdiği çalışmasında mimari, natürmort ve portre konularında eserler vermiştir.

            1900’lü yıllarda Avrupa’da bazı sanatçılar resme benzeyen fotoğraflar üretmeye başlamıştır. Bu yıllarda cyanotype, pictorialism (resimsellik) adı verilen bu tür içinde de yer alsa da kullanımı çok sınırlı kalmıştır. Cyanotype’taki mavi renginin sanatsal çalışmalar için uygun olmadığı savunulmuştur.

            Cyanotype’ın reprodüksiyon aracı olarak kullanımı 1872 yılında olmuştur. Bu şekilde kopyalama işlemi olarak kullanımı 1980’lere kadar sürmüştür.

             “Dört nala koşan atlar” fotoğrafıyla ünlenen “Eeadweard Muybridge” de negatiflerinin kontakt baskılarını cyanotype baskıyla elde etmiştir.

            Cyanotype, 20.yüzyılın başlarında ahşap, ipek kumaş ve deride de kullanılmaya başlanmıştır.

            İngiliz kimyacı, “Dr.Mike Ware” 1987 yılında cyanotype baskıda kullanılan bazı kimyasalları değiştirerek yeni cyanotype yöntemini bulmuştur. Burada ferik amonyum sitrat yerine ferrik amonyum okzalat kullanarak daha koyu mavi renkler elde etmiştir.

            Cyanotype’ın bu yeni tipinde maliyet daha yüksektir. Karmaşık bir hazırlık aşaması vardır.

 

                           

                                                                         Mike Ware /Akıştaki Kayalar

 

Cyanotype, fotoğrafın ilk yıllarından itibaren kullanılan ve günümüze kadar gelen bir tekniktir. Tekniğin kullanım pratikleri zamanla değişse de varlığını sürdürmüştür. Günümüzde de botanikçiler, sanatçılar ve fotoğrafçılar tarafından kullanılmaktadır.

Bu ayki yazımda güneş baskı tekniklerinden cyanotype tekniğinden bahsettim. Umarım faydalı olmuştur.

Bir sonraki yazımda görüşmek dileğiyle fotoğrafla kalın.

 

Kaynakça

https://digitalcollections.nypl.org/ https://www.ephotozine.com/
12-12-2021
Konuk Düşünce Yazarları

Konuk Düşünce Yazarları

info@medyacuvali.com

www.medyacuvali.com

Konuklardan Diğer Yazılar

Bu yazılar da ilginizi çekebilir

HHZ PAŞA