0
Motorsuz Uçak-Planör 'Ezgi Akyol'

Motorsuz Uçak-Planör 'Ezgi Akyol'

A+ A-

Söylenince kulağa çok uçukmuş gibi gelen motorsuz uçağımız Planör ün kelime anlamı, Fransızca da süzülerek uçmak anlamındaki bir sözcükten türemiştir. Bu motoruz sevimli uçak şüphesiz ki sportif havacılığın en disiplin gerektiren sporudur. Neden diye sorarsanız eğer, diğer sporlarda pilot birebir hava ile temas halinde iken planör de bir kabin içerisinde kumanda etmek gerekir aracı, planörün uçuş esnasında en hassas hareket değişikliğini fark etmesi ve uçuşu ona göre planlaması gerekmedir pilotun. Böylelikle yükü artmaktadır, bunun disipline edilmesi de diğer sporlara göre daha farklıdır. 


Planörün tarihine baktığımız zaman 1800’lü yılların sonlarına kadar uzanıyor, aslında bu tarihler havacılık tarihi göz önüne alındığı zaman, günümüz teknoloji ve gelişim sürecinin nasıl oluştuğu ile ilgili fikir sahibi olmamızı sağlıyor diyebiliriz. 1871 yılında Alphonse Penaud, ilk defa yapısal dengeli bir model uçakla Paris’te 11 saniyede 40 metre uçmuş bu sayede havacılıkta çığır açmış ve Phanophore adını verdiği bu uçakla tarihteki ilk  dengeli motorsuz uçağı geliştirmiştir.

Alman mühendis Otto Lilienthal da 1886 yılında, icat ettiği planör tarzını yansıtan kanatlarla Berlin çevresindeki bir tepe üstünden uçuş denemeleri yapmıştır. Bu denemeler de başarı elde etmiş ve kanatlarla kilometrelerce uçmayı başaran Lilienthal, havanın kaldırma kuvvetini kullanarak uçan ilk kişi olmuştur aynı zamanda. Lilienthal, hayatını bir deneme uçuşu sırasında kaybedene  kadar çalışmalarını sürdürmüştür.

Bir de Amerikalı bisiklet ustaları Orville ve Wilbur Wright kardeşler de, 1900’lü yılların başlarında motorlu uçuş denemelerinden önce ön testlerde planör kullanmıştır. Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Almanya ve Amerika Birleşik Devletleri’nde spor amaçlı planörler yapılmıştır ve bu sayede  planörlerin sportif kullanımı başlamıştır.

Ülkemiz de ise ilk kez, 1935 yılında, Atatürk’ün talimatıyla Türk Hava Kurumu (THK) bünyesinde Planörcülük Okulu açılmıştır. Bu tarihten günümüze kadar THK bünyesinde planör eğitimleri verilmektedir.

 Hadi biraz daha yakından tanıyalım bu aracı, maksimum kalkış ağırlığı (Pilot, paraşüt ve teçhizatı ile ) yaklaşık 500 kilogram olan tek veya iki kişilik kapalı bir kokpiti bulunmaktadır. Günümüz de 900 kg a kadar uçan planörler de bulunmaktadır. Planör motorsuz olduğu için sessiz bir uçuş keyfi yaşatır insana.

 

Planörlerde, uçaklardaki gibi uçuş kontrol cihazları ve aletleri, iniş takımları ve yükseklik göstergesi (altimetre) gibi parçaları bulunur. Genellikle fiberglas, plastik ve kontrplak gibi hafif malzemelerden veya alüminyum gibi hafif alaşımlı metallerden üretiliyor.

 

Maksimum  215 km/s hız yapabilen bu aracın gövdesi altında bulunan tek bir tekerlek iniş yapmak için yeterli olmaktadır. İki tekerlekli olan çeşitleride bulunmaktadır.Aynı zamanda yumuşak zemin ve otlak alanlar en kolay iniş yapılabilen alanladır. Planörün ileri gidişi pozisyonunda oluşan hava fileleri, kanat üstü profil kesiti sayesinde kanat üstünde türbülans oluşturmaktadır. Kanat altı profil kesiti sayesinde de hava fileleri kanat altında kaldırıcı güç oluşturur. Bu şekilde havada kalması ve ilerleme sağlanmış olur.

 

Kanat özellikleri sebebiyle aynı zamanda çok kısa mesafede iniş ve kalkış ta yapabilirler. Planör, genelde ovaları çevreleyen küçük tepeli bölgelerde daha verimli uçuş imkânı sağlar,  bunu nedeni ise:  Ovaları çevreleyen tepeler arasında ısınan bölgeler deki yükselen hava, soğuk bölgelere doğru akarken planörü  havalandırır ve bu şekilde uçuş kolaylığı sağlanır.

 

Kanopi (kabin camı) içesinde genellikle küçük bir pencere bulunsa da bunun amacı havalandırma ve pilotun maruz kaldığı güneş ışınlarının dar kabindeki etkisini azalmaktır.

Gövde mümkün olduğunca küçük ve hafif olacak şekilde tasarlanmıştır. Çoğu planörler, küçük kokpite ve iki kişilik koltuğa sahiptir. Pilotlar motorlu uçakların aksine planörlerde neredeyse yatarak otururlar. Buda aracı daha aerodinamik hale getirmektedir. Böylelikle uçuşta daha az sürüklenme yaratılır.


  Peki bu araçların motorları yok, öyleyse nasıl kalkış yapabilirler diye soracak olursanız:

Bunun iki yöntemi vardır.

 

Oto Vinç Sistemi ile kalkış: Kalkış yapılacak olan pistin, pist başına otovinç sabitlenir. Otovinç ten gelen tel planöre bağlanır. Otovinç te bulunan kasnağa telin sarılması vasıtasıyla sürat kazanan planör, kaldırma kuvvetine çok kısa bir sürede erişerek kalkışını gerçekleştirir. Belli bir açıya gelen tel otomatik kanca sistemi ile planörden ayrılır. Acil durumlarda teli bırakmak için planörlerde start kolu mevcuttur. Planörün teli bırakamadığı durumlarda otovinçte bulunan giyotin sistemi vasıtasıyla otovinç operatörü tarafından tel kesilebilir.

 

Römork uçağı ile kalkış: Planörü yüksek irtifalara çıkartma özelliğine sahiptir. En önemli husus, römork kabiliyeti olan çekme uçağının planörün normal uçuş süratini geçmeyen bir sürat ile uçuş yapabilmesidir.

Uçakta ve planörde anormal bir durum görüldüğünde halatı bırakma tertibatı da bulunmaktadır.

 
Planörlerin kullanım alanları sivilden askeri alana kadar çeşitlilik göstermektedir. Şimdi bunlar ile ilgili az bilinenleri paylaşacağım sizinle.

 

-Planör, en iyi süzülen hava aracı olarak bilinir. Türbülanslarda kanatları katlanmaz.

-1930 yılında Frank Hawks adlı Amerikalı bir pilot, Texaco Eaglet adlı planörle 8 günde San Diego’dan New York’a kadar uçmuştur.

-Savaş uçağı pilotları, planör eğitimi alırlar.

-Bazı planörler çeşitleri uzay aracı olarak, bazıları ise askeri amaçlı savaşlarda kullanılmıştır.

-İkinci Dünya Savaşı’nın sonlarında bir planör, savaş esirlerinin kaçış yöntemi olarak gizlice inşa edilmiştir.

-Deneyimli bir pilot planör ile kilometrelerce uçabilir, kişisel şartlarına göre 2 gün havada kalabilir.-

-Planörler, uygun hava koşullarında saatte 280 kilometre hıza ulaşabilir.

 

Nasıl öğrenebilirim derseniz

 T.H.K bünyesinde Eskişehir verilir eğitimler.

Öncesinde Teorik eğitimler verilir, sonunda yapılan yazılı sınavı geçerseniz planörle eğitim uçuşları başlar. Yaklaşık 2-3 haftalık Planör eğitimi ile başlangıç seviye planör pilotu lisansı alabilirsiniz. Sonrasında devam ettirmek için aynı şekilde açılan eğitim kurslarını takip edebilirsiniz.

Planörlerde eğitim alanlar veya tek seferlik uçuş yapmak isteyenler ön koltukta oturur ve eğitimci arka koltuktan planörü kontrol edebilir.

Hadi o zaman sizi ön koltuğa alalım ...

03-03-2020
Konuk Düşünce Yazarları

Konuk Düşünce Yazarları

info@medyacuvali.com

www.medyacuvali.com

Konuklardan Diğer Yazılar

Bu yazılar da ilginizi çekebilir

hhz zeytinyağı