Ne Ekersen Onu mu Biçersin?: Temel Beklenti Etkisi  'Selin Baysal'

Ne Ekersen Onu mu Biçersin?: Temel Beklenti Etkisi 'Selin Baysal'

A+ A-
Temel Beklenti Etkisi kavramını ilk kez toplum bilimci Robert Merton ele almıştır ve "Kendini Gerçekleştiren Kehanet" olarak adlandırmıştır. Temel beklenti etkisi, bir durumla ilgili öncesinde oluşturduğumuz beklentilerin, bir süre sonra bu durumla bütünleşeceğini ve sonrasında gerçekleşecek olayları etkileyeceğini söylemektedir. "Sınıftaki Pygmalion" adı verilen Rosenthal ve Jacobson tarafından 1968'de yürütülen bir çalışma Temel Beklenti Etkisi'sin varlığını gözler önüne sermiştir. Çalışmada bir grup öğrenciye zeka testi uygulanmıştır. Araştırmacılar, öğretmenlere zeka skoru diğer öğrencilerden hiç de farklı olmayan birkaç öğrencinin sekiz ay içerisinde çok büyük bir "zihinsel gelişim" göstereceklerini söylemişlerdir. Dönem sonunda aynı test tüm öğrencilere yeniden uygulanmış ve zihinsel gelişim gösterecekleri söylenen öğrencilerin önemli ölçüde gelişim gösterdikleri görülmüştür. Araştırmacılara göre, bu fark öğretmenlerde oluşan beklentiler sonucunda ortaya çıkmıştır. Öğretmenler, zihinsel gelişim göstereceğini düşündükleri öğrencilere karşı daha sabırlı ve toleranslı davranmışlardır. Bu durum da öğrencilerin kendilerini daha olumlu algılamalarına neden olup çalışma isteklerini arttırmıştır.

Peki, Temel Beklenti Etkisi, gündelik hayatımızda sosyal ilişkilerimizi ne derece etkiliyor? Oldukça çok etkilediğini söyleyebiliriz. Bir takım sınıflandırmalar yapmak, olumlu beklentiler oluşturmak yapıcı ve pratik olabildiği gibi yıkıcı da olabilir. Bazen, farkında olmadan, yeni tanıştığımız kişilere, ait oldukları sosyal gruplardan, dış görünüşlerinden, mesleklerinden ve hatta destekledikleri spor takımlarından dolayı bir takım temel beklentiler ve inançlarla yaklaşırız. Bu beklentiler olumsuz ve soğuk bir tutum sergilememize neden oluyorsa davranışlarımız karşısında karşı taraftan soğuk bir tepki alma ihtimalimiz artacaktır. Yani yeni tanıştığımız bir iş arkadaşımızı giyiminden dolayı soğuk ve havalı bulup bize karşı mesafeli olacağı hakkında beklentiler oluşturmuşsak tanıştığımızda bu beklentimizden dolayı ona soğuk yaklaşabiliriz. Bizim davranışlarımız sonucunda da başta oluşturduğumuz beklenti(Kehanet) kendini gerçekleştirecektir.


Olaylar ve kişilerle ilgili sahip olduğumuz yargılarımız, onlara karşı beklentilerimizi büyük ölçüde etkileyecektir. Beklenti oluşturmak her zaman kötü sonuçlar getirir demek doğru olmaz hatta bizler için zaman zaman koruyucu bile olabilir. Diğer bir yandan da ön yargılı kalıplara güvenerek oluşturduğumuz beklentiler önümüze çıkan birçok fırsatı kaçırmamıza neden olabilir. Sahip olduğumuz ön yargıların tümüyle farkında olmak söylendiğinden daha zor olabilir. Ancak, ön yargılarımızın olabileceğini ve oluştuğu anda gerçekleşmek üzere harekete geçen beklentilerimizin hayatımızı yönlendirebileceğini bilmek bizlere farklı bir bakış açısı sağlayacaktır.

Kaynakça

Madran, H. (2012) Temel beklenti etkisi: Kendini gerçekleştiren kehanet. Ayrımcılık: Çok boyutlu yaklaşımlar. (Der. K. Çayır ve M. Ceyhan). İstanbul: Bilgi.

https://unsplash.com/photos/6gKx3ESOoFE

https://unsplash.com/photos/ElF7K4IWcGQ

28-03-2021
Konuk Düşünce Yazarları

Konuk Düşünce Yazarları

info@medyacuvali.com

www.medyacuvali.com

Konuklardan Diğer Yazılar

Bu yazılar da ilginizi çekebilir