Kitap Okumak

Kitap okumanın, iyi bir alışkanlık olduğu konusunda hemen herkes hemfikirdir. Çünkü okumak öğretir. Yeni yeni ufuklar açar insana. Düşünmeyi, sorgulamayı öğretir. Hayal gücünü genişletir ve hayata çok daha geniş bir açıdan bakılmasını sağlar.

Bütün bunlar bilindiği ve toplumun geneli tarafından kabul gördüğü halde toplumumuzda kitap okumak ne yazık ki çok yaygın bir alışkanlık değildir. Televizyon izlemek, birileri hakkında konuşmak, kitap okumaya tercih edilmektedir. Çünkü kitap okumak televizyon izlemek, bilgisayarla oynamak gibi pasif alışkanlıklara kıyasla daha aktif bir eylemdir ve okurun dikkatinin uyanık olmasını gerektirir. Bu nedenle insan zihni kolay olana kaçma eğilimi gösterir. Bu durumun farkında olunur ve kitap okumak zevkli hale bir hale getirilmezse alışkanlığa dönüşmez.

Kitap okumak, okulda öğrenilir ama alışkanlığa dönüşmesi evde olur. Anne baba evde sürekli televizyon izlerse, çocuğun da televizyon izlemeyi tercih etmesi çok normaldir.

İlkokul çağında çocukları olan ebeveynler, kendileri televizyon izlerken çocuklarını, kitap oku ya da ders çalış diye odalarına gönderdiklerinde, çocukların kitap okuması ya da ders çalışması beklenmemelidir. Hele hele bugünün dijital ortamında çocuğun cep telefonu da varsa, kendi kendini kontrol etmesini beklemek ebeveyn olarak kolaya kaçmaktan başka bir şey olmayacaktır.

Televizyon izlemek ve bilgisayarda oynamak, kendiliğinden sürükleyen eylemlerdir. Sizin hiçbir şey yapmanız gerekmez. Bir yere oturup gözünüzü televizyona ya da bilgisayara dikmeniz yeterlidir. Geri kalanı makineler yapar.

Elektrik ve insan tembeldir, diye bir söz vardır. Çünkü bedenimiz enerji korunmasına yönelik olarak programlanmıştır. Eğer yapılacak eylem bir anlam ve/veya zevk duygusu içermiyorsa, en az enerji harcanacak olanı seçmek doğal bir eğilimdir. Bu doğal eğilimi değiştirmek için yapılan edimin mutlaka zevk vermesi ya da anlamlı bulunması gerekir.

İlkokul çağında bir çocuğun kitap okumakla ya da ders çalışmakla ilgili kendi başına bir anlam yaratmasını ve zevk almasını beklemek oldukça yüksek bir beklentidir. Kendi sorumluluğunu öğrensin, demek de biraz çocuğu başımızdan atmaktır.  Televizyonu bir süreliğine kapatıp gazete veya kitap okumamız, çocuğun modelleme yolu ile öğrenmesini sağlayacaktır.

Çocuk kreş yaşında iken bir iki sayfa da olsa çocuğun yaşına uygun zevk alabileceği tarzda bir kitabı sizin ona okumanız, ilkokul çağında ise çocuğunuzun size okuması, okuma alışkanlığı geliştirmede çok önemlidir. Çocuğunuz kitabı yüksek sesle okurken, sizin de kitapta olanları merak etmeniz, kitap ile ilgili sorular sormanız, çocuğun hem sizinle, hem de kitapla bağlantı kurmasını sağlar. Çocuğunuz okurken asla onun okumasındaki hatalara odaklanmayın. Okuduğu kitapla ilgili eğleneceğiniz, zevk alacağınız kısımlara odaklanırsanız, çocuk için okumayı zevkli ve anlamlı hale getirirsiniz.  Akşam okumalarında asla çocuğunuzu düzgün oku ya da yanlış okudun, diye uyarmayın. Aralarda yorumlar ve espriler yaparak okuduğunu anlaması için yüreklendirebilirsiniz ama kesinlikle sorgular gibi yaklaşmamalısınız. Unutmayın, çocuğunuz kitap okumaktan zevk alırsa okuması zaten kendiliğinden gelişecektir. Hata avcılığı yaparsanız, çocuk okumaktan zevk almak yerine kendini sınavda gibi hissedip iyice uzaklaşacaktır. Okuduğunuz kitapla ilgili çocuğunuz ile konuşabilir, onun yaptığı yorumları dinleyebilir, siz kendi yorumlarınızı ekleyebilirsiniz ama asla çocuğunuzun, sizin zihninizdekini bulmasını ya da okuduğu ile ilgili, “en iyi” yorumu bulmasını sağlamaya çalışmayın. Kitap okuduğu için kazanmasını istediğimiz şey kendi yorumlarını geliştirebilmesi ve hayal gücünü kullanabilmesidir çünkü. Siz onun yaptığı yorumları anlamaya çalışın. Ebeveyn olarak kitabı anlamak kadar çocuğunuzun nasıl gördüğünü, onun nasıl yaklaştığını, nasıl algıladığını fark etmek de önemlidir. Tek doğru olanı buldurmaya çalışmak, kitap okuyarak gelişmesini istediğimiz, hayal gücünün, yorumlama becerisinin gelişmesine zıt bir beklentidir.

Kitap okumak, her şeyden evvel çocuğunuzla güzel ve faydalı bir etkinliği beraber yapmanızı ve birlikte zaman geçirmenizi sağlar. Eğer ebeveynler, çocuklarla yeterince kaliteli zaman geçirmezse, çocuk bu zamanı ya kendisinin istediği gibi ve genellikle de sizin onaylamayacağınız şeyler yaparak kullanacak ya da sizinle didişerek aynı zamanın kendisine verilmesini sağlayacaktır.

Her şeyde olduğu gibi çocuklarımıza kitap oku, ders çalış diye öğüt vermenin bir anlamı bulunmamaktadır. Ebeveyn olarak bizzat sizlerin rol model olmanız gerekmektedir.

Çok kitap okuyan, yorum yapabilen, hayal gücünü toplumun gelişmesi için kullanabilen bir nesil yaratabilmemiz dileğimle…