İş Analizi - Aycan Selçuk Çorum (Endüstriyel ve Sosyal Psikolog)
Endüstriyel ve örgüt psikolojisinin tarihteki gelişimi ve geçirdiği süreçleri hakkında bilgi sahibi olduktan sonra mesleğin en temel ve aslında diğer tüm süreçlere öncülük eden “iş analizine” değineceğiz. Halk dilinde “adama göre iş değil, işe göre adam alma” ilkesini uygulayabilmenin ilk şartıdır iş analizi (Çelikten, 2005).
İş analizinin tanımını yapacak olursak, bir işin gerektirdiği bilgi, beceri, yetenek ve görevlerinin niteliklerinin sistematik olarak incelenmesidir. Endüstriyel ve örgüt psikolojisinin uzmanlaştığı alanlardan olan personel seçme ve yerleştirme, performans değerlendirmeleri, eğitim ve gelişim programları oluşturmada ilk olarak iş analizi yapılmalıdır. Bir çalışan seçilmeden, yerleştirilmeden, performansı değerlendirilmeden ve eğitim programı oluşturulmadan önce o işin gerektirdiği niteliklerin detaylı olarak bilinmesi gerekmektedir.
İş analizi, bir kurumda tek seferlik değil belli aralıklarla tekrarlanmaktadır. Bunun sebebi, bir işin gerektirdiği sorumluluk ve görevlerin sınırlarının belirlenmesidir. Bir çalışanın, kendi iş tanımının dışında görev ve sorumluluklara maruz kalması, o çalışanın kuruma bağlılığını da zamanla olumsuz olarak etkileyecektir. Ayrıca, iş analizi sürekli kendini geliştiren ve yenileyen bir analizdir. İş dünyasında ortaya çıkan yeni meslek tanımları ve işin sahip olduğu karmaşık yapı bunu gerekli kılmaktadır.
Personel seçimi ve yerleştirmesinde iş analizi sonucu alınan bilgi, beceri ve yetenekler doğru adayı bulmak adına iş ilanlarında kullanılmaktadır. Gerekli kriterlere sahip olan adayın bulunması kurum ve iş için oldukça önemlidir. Kurum içi personel değerlendirmesinde iş analizinin gerektirdiği görev ve sorumlulukların eksik ya da düşük bulunması, eğitim programlarını geliştirmede yol gösterici olarak kullanılmaktadır.
İş analizi, tüm meslekler için yapılabilir. İşin beden gücü gerektirmesinden soyut kavramlarına dek, tüm işler analiz edilebilir. İşin yapısı karmaşık bir hal aldıkça, analizi gerçekleştirirken kullanırken yöntemler de artmaktadır. Bu nedenle endüstriyel örgüt psikologları her daim kendilerini geliştirmeli ve gündemi takip etmelidir. Modern dünyanın getirmiş olduğu farklı iş kollarını ve değişen yapıları göz önüne almalıdır.
Kurum içi yapılan iş analizleri çalışanlar arasındaki iletişimi artırmakta ve verimliliği sağlamaktadır. Personelin sergilemiş olduğu iş kolunun bilinmesi ona değer verildiği ve terfi olanaklarının olduğu anlamına gelir. Burada dikkat edilmesi gereken bir konu, iş analizinin çalışanların kolay anlayabileceği bir şekilde onlara sunulmasıdır. Kompleks yapıda ve çok uzun olması, çalışanları strese sokabilmektedir.
Sonuç olarak, iş analizi bir işin nasıl yapıldığını ve o işin yapılması için nelerin gerektiğini ortaya koyar. Alanında uzman kişiler tarafından belli aralıklarla gerçekleştirilmesi kurum gelişiminde büyük rol oynamaktadır. Bir sonraki yazımda ise, iş analizinin hangi yöntemlerle yapıldığına değineceğim.
Kaynakça
Çelikten, M. (2005). Neden İş Analizi Yapılmalı?. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(18), 127-135.
Whetzel, D. L., & Wheaton, G. R. (Eds.). (2016). Applied measurement: Industrial psychology in human resources management. Routledge.
Kapak Görseli: www.pexels.com
Konuk Makaleler
info@medyacuvali.com
