Boşanma Davaları, Aldatma, Sadakat ve Tarla Fareleri - Fatma Ülkü Selçuk (Sosyoloji, Dr.)

Evlilikte sadakat
Gündem kurşun gibi ağır. Gelin biraz hafifleyelim. Konumuz, çiftlerde sadakat. Diyeceksiniz ki bu hafif bir konu mu? Hayır, esasen konu, ziyadesiyle ağır. Sadakat beklentisinin olduğu bir ilişkide aldatılma travmatiktir. Üstelik varsa çocuklara da olumsuz yansır. Zira siz istediğiniz kadar içinizdeki üzüntüyü davranışlarınıza yansıtmamaya çalışın, içsel dünyanızdaki kaos bakışlarınıza, beden dilinize yansır, çocuk da bunu algılar. İlişkilerdeki kaos, çözümlenmemiş yas, üzüntü ve travmalar çocuklara yansır (1). Yani mevzu sadece yetişkinlerin üzüntüsü değil, gelecek nesillerin sağlığıdır da. Beni gülümsetense tarla fareleri. Nasıl mı? Anlatayım.

Tarla fareleri
 

 
 

Tarla fareleri sevimli hayvancıklar. Üstelik de birçok fare ve memelinin aksine tek eşliler. Bu farecikler ‘ömür boyu süren eş bağları sayesinde birlikte yuva kurar, birbirlerine sokulur, birbirlerini tımar eder ve bir ekip olarak yavrularına bakarlar’ (2). Nedeni ne mi? Hormonlar!

Sinir bilimci David Eagleman Incognito kitabında şöyle yazar:

 ‘Erkek tarla faresi belirli bir dişiyle yinelemeli biçimde çiftleştiğinde, beyninde vazopresin adı verilen bir hormon salgılanır. Vazopresinin beynin accumbens çekirdeği olarak bilinen bölgesindeki reseptörlere bağlanması ise o dişiyle ilintilendirilen bir haz duygusunun ortaya çıkmasını sağlar. Tek eşliliği kilit altına alan bu süreç, çift bağlanması (pair-bonding) olarak bilinir’ (2).

Çok eşli türler tek eşli davranışlara yönlendirilebilir mi?

Şaşırtıcı ama evet. Nasıl mı? Genetik tekniklerle vazopresin düzeylerini yükselterek. Hakikaten de böylelikle araştırmacıların, çok eşli türleri tek eşli davranışlara yönlendirmesi mümkün olmaktadır (3).

Peki ya insanlar?

 
 

Yine Eagleman’a kulak verelim:

2008’de İsveç’te Karolinska Enstitüsü 552 erkekte vazopresin reseptörünü kodlayan geni inceler. Araştırmaya katılan erkekler uzun süreli heteroseksüel ilişkiler (kadın erkek ilişkisi) kurmuştur. Sonuçta şu bulunur: RS3 334 adlı genin bir bölgesinin kopya sayısı arttıkça, dolaşımdaki vazopresinin beyin üzerindeki etkileri azalır. Kopya sayısı 0, 1 veya 2 olabilir. 2 kopya taşıyanların bekar olma eğilimi de, evlenmişse evlilikte sorun yaşama ihtimali de diğerlerine göre daha yüksektir. Kopya sayısı yükseldikçe bağlanma problemleri artar (3).

Birkaç istatistik

 Peki aldatma ne kadar yaygın?

Araştırmalar Amerika’da evli çiftlerin yüzde 30 ila 60’ının ilişkilerinde en az bir kere sadakatsizlik yaşadığını gösteriyor (4).  Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde 4879 kişiyle yapılan bir araştırmada ise iki ülke için sonuçlar şöyle: İtalya’da ve Fransa’da erkeklerin yaklaşık olarak yüzde 55, kadınlarınsa Fransa’da yüzde 33 İtalya’da yüzde 44 kadarı hayatlarında en az bir kez aldatıyor (5).  Türkiye’de ise CİSED (Cinsel Sağlık Enstitüsü Derneği) verilerine göre erkeklerin yüzde 58, kadınlarınsa yüzde 40 kadarı evliliklerinde en az bir kere evlilik dışı ilişki yaşıyor (6)
 

Peki insanlar neden aldatır?
 

 
 

İnsanlar pek çok nedenle aldatır. Yetiştirilme biçimi, toplumsal kurallar, yasalar, kişilik yapısı, dürtüsellik derecesi vesaire vesaire. Burada sayamayacağım kadar çok neden var. Bir de unutmayalım, bazı kültürlerde çok eşlilik yasal veya meşru. Dolayısıyla çok eşlilik her zaman aldatmak anlamına gelmez.

 
Misal, Suudi Arabistan’da  bir erkeğin dört kadınla aynı anda eş olması yasal (7). Kuzeybatı Nepal’de Nyinba Vadisi’ndeyse kadınların çok kocalı olması (poliandri) meşru. Yani evlilik kalıpları kültürden kültüre değişiyor.

 Peki ya biyolojik etkenlerin hiç mi dahli yok? Var tabii. Burada sıralamakla bitmeyecek nedenler var. Şimdilik sadece  RS3 334 genini hatırlayalım yeter.

Güzel de genlerin, hormonların ve beynin evlilikle ve boşanma davalarıyla ilgisi ne?

Geleceğin boşanma davalarından birine göz atalım. Hakim:

 ‘Gereği düşünüldü. Davalının boşanmak istemediğini, davacının ise eşinin sadık olması halinde evlilik birliğini korumaya niyetli olduğunu göz önünde bulundurarak davanın bir yıl ertelenmesine, davalının RS3 334 geninin ilgili bölgesinin kaç kopya olduğunun saptanmasına, iki kopya ise davalının rızası varsa vazopresin düzeyinin (yan etkisi olmayacak şekilde) yüksetilmesine, bu sırada davalı ve davacının çift terapisine devam etmesine, tarafların ruhsal sıkıntılarını veya varsa bozukluklarını tedavi ettirmesine gelecek nesillerin daha sağlıklı bir ortamda yetişmesi için karar verilmiştir.’

 

Veya adam ve kadın evlenmek üzeredir, kadın şart koşar: ‘Hele bir tetkik yaptır, RS3 334 geninin şu şu bölgesi kaç kopya? Ona göre bir düşüneyim’.

Veya adam kadına şöyle der; ‘Hayatım zaten baştan biliyordun, RS3 334 genimin şu şu bölgesi 2 kopya, ben ne yapayım? Elimde değil...’

 Bakalım daha neler göreceğiz?

Fatma Ülkü Selçuk, 17.07.2018

 

Metin için kaynaklar

(1) Louis Cozolino, İnsan İlişkilerinin Nörobilimi: Bağlanma ve Sosyal Beynin Gelişimi (İstanbul: Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yayınları, 2014), sayfa 180-181.

(2) David Eagleman, Incognito: Beynin Gizli Hayatı (İstanbul: Domingo, 2013), sayfa 99.

(3) David Eagleman, Incognito: Beynin Gizli Hayatı (İstanbul: Domingo, 2013), sayfa 100.

(4) ‘Truth about deception’, https://www.truthaboutdeception.com/cheating-and-infidelity/stats-about-infidelity.html

(5) ‘Survey Reveals Which European Country Cheats Most’, https://www.huffingtonpost.com/2014/03/03/infidelity-europe_n_4892732.html

(6) ‘Türkiye`nin eşini aldatma istatistiği açıklandı’, https://vangazetesi.com.tr/haber-138-magazin-turkiye-nin-esini-aldatma-istatistigi-aciklandi.html

(7) ‘Saudi men push for more wives’, https://www.jpost.com/Middle-East/Saudi-men-push-for-more-wives ; ‘Suudi kadınlar neden çok eşliliği önemsemiyor?’, https://www.timeturk.com/tr/2012/09/28/suudi-kadinlar-neden-cok-esliligi-onemsemiyor.html

(8) ‘Polyandry’, http://www.sociologyindex.com/polyandry.htm; ‘Nepal: Çok kocalılar’, http://seyahat.mynet.com/nepal-cok-kocalilar-1186624

 

Görsel kaynaklar

1) https://unsplash.com/photos/N1CZNuM_Fd8 , attribution: Photo by Samantha Gades on Unsplash

2) https://unsplash.com/photos/frjYZxHZs_s , attribution: Photo by Zdeněk Macháček on Unsplash

3) https://unsplash.com/photos/RgoJtqRDuGA , attribution: Photo by Alexander Krivitskiy on Unsplash

4) https://unsplash.com/photos/m8-b0Pbkru4  , attribution:  Photo by Vlad Hilitanu on Unsplash

5) https://www.pexels.com/photo/man-woman-technology-work-4033304/ , attribution: Photo by Edward Jenner from Pexels