‘Tedavi Edildi’ Denilen Bir Pedofili Vakası - Fatma Ülkü Selçuk (Sosyoloji, Dr.)

İyileşme ihtimali düşük

 Tecrübeli psikologlar Danny Wedding ve Raymond Corsini bu vakayı çok önemsiyor. Çünkü pedofili vakalarının iyileşmesi zor. Ayrıca bu, daha önce de tedaviye gitmiş ama iyileşmemiş bir vaka. En nihayet bu terapiyle iyileştiği düşünülüyor.

Şimdi size kısaca bu vakayı aktaracağım, düşüncelerimi yazacağım. Merak ederseniz ayrıntılarını Modern Psikoterapiler isimli kitaptan okuyabilirsiniz (1).

Kısa üç uyarı

 Vakaya geçmeden önce üç kısa uyarı:

1-Anlaşılan o ki vakanın başarıyla tedavi edildiği düşüncesi, beyanlara ve kontrol seanslarındaki bazı bulgulara dayanıyor. Emin olamayız (misal, düşük ihtimal de olsa kontrol seanslarından önce kişi cinsel isteği azaltan bir ilaç almış olabilir).

2-Velev ki bu vaka başarıyla tedavi edilmiş olsun, iyileşme durumunun ne kadar sürdüğünü/süreceğini bilmiyoruz.

3-Velev ki ömür boyu vakada iyileşme sağlanmış olsun, benzer bir tedavinin her vakada iyileşme sağlayacağını iddia edemeyiz.

51 yaşında, Amerikalı, evli ve papaz

Şimdi Profesör David H. Barlow’un aktardığı vakaya geçelim (1):

 Papaz X, gençliğinde utangaç bir bireydir. İlk cinsel birlikteliğini 26 yaşında evlendiği zaman yaşamıştır. En küçüğü 19 yaşında olan iki kız bir erkek çocuğu vardır. 51 yaşında ve evlidir. Amerika Midwestlidir. X, 10-16 yaş arasındaki kız çocuklarına sarılmakta, dokunmakta, okşamaktadır (göğüsler ve genital organlar dahil). Kendi çocuklarına bu davranışları yapmamıştır. Üstelik kendisi de eşi de evliliklerinde tatmin edici bir cinsel yaşamları olduğunu, bu davranışların evliliklerindeki sorunlarla ilgisi olmadığını söyler.

İşe yaramayan tedaviler

X’in yaptıkları 12 yıl önce ortaya çıkar. Farklı bir eyalete taşınarak başka bir kilisede çalışma başlar. Eski papaz konutuna, üye olduğu pek çok pedofilik porno dergisi gelmeye devam eder ve bu kendisini ve ailesini utandırır. 12 yıl önce uzun süreli bir dizi psikoterapik tedavi görür. Sonra bu tedavilerin işe yaramadığını ifade eder.

 Yeni yerine taşındığında tedavi olmak istemesine rağmen iyice aktif hale gelir. Hakkındaki şikayetler artar. Psikopos, papazın tedavi olması gerektiğine karar verir, görevinden uzaklaştırır.

Mantığa büründürme

X, yaptıklarının ciddiyetini kavrar (yani biliyor, konu bilgi eksikliği değil!) ama herhangi pişmanlık duymaz (zaten pişman olduğunu söylemiş olsaydı da bu, gerçekten pişmanlık hissettiği anlamına gelmeyebilirdi).

Tedavinin başarıya ulaşması içinse bunu gerçekten istemesi gerekir. Ayrıca mantığa büründürme davranışını da ortadan kaldırmak gerekir.

 X’te de diğer pek çok pedofilde de ‘mantığa büründürme’ yaklaşımı şu şekilde seyretmiştir: yaptıklarıyla çocukların sevgi ve yakınlık ihtiyaçlarını karşıladıklarını düşünmektedirler.

İlk seanslar

Tedavi, davranışsal teknikle, gizli duyarlılaştırma ile yapılır.

İlk birkaç seansta X, sorunun farklı yönlerine karşı duyarlılaştırılır. Yaptıklarının uygunsuz doğasını anlaması, çocuklarda oluşturduğu korkuyu idrak etmesi sağlanır. İlerleyen seanslarda çeşitli senaryolar üzerine çalışılır.

 İlk seanslarda hasta bir duygu belirtisi göstermez. Dördüncü seansta birkaç damla gözyaşı döker.

Ayrıca gizli duyarlılaştırma uygulamasına başlamadan önce X’in pedofilik uyarıcıya verdiği tepkilerin anlaşılması sağlanır. Ayrıca hastanın zihninde, davranışın olası en kötü sonuçlarının belirlenmesi sağlanır (hasta, söz konusu davranış sırasında gözlemlenmenin kendisinde çok güçlü ve olumsuz tepki oluşturucağını belirtir). Hastada mide bulantısı ve kusmaya karşı duyarlılık geliştirilir (bu işe yaramazsa başka tiksindirici şeylerin düşüncesi de devreye sokulabilir).

Gizli duyarlılaştırma

 Gizli duyarlılaştırma uygulamasında, çocuklara yönelik cinsel uyarım hissettiği sahnelerle tiksindirici bir görüntüyü eşleştirmesi sağlanır. Veya hasta gözlemlenmekten korktuğu için böyle bir durumda diğer papazların ve önem verdiği başka kişilerin onu gözlediğini hayal etmesi sağlanır.

 Tedavi başladıktan dört ay sonra pedofilik dürtüler sıfıra iner. X başka bir eyalette kiliseyle bağlantısı olmayan bir işe başlar. Kilisede ise gönüllü çalışmalar sürdürür.

18 ay periyodik kontroller yapılır. Tedaviye başladıktan 4 yıl kadar sonra, son kontrol seansındansa 2 yıl kadar sonra bile pedofilik uyarılma örüntüsü ile ilgili herhangi bir bulguya rastlanmaz.

Sorular

 1. Madem bu kişideki pedofilik davranışlar biliniyor (12 yıl önce ortaya çıkmış), kilise ve devlet neden tedbir almak yerine kişinin serbest dolaşımına izin vermiş?

2. Amerikan devleti, pedofilik porno dergilerinin yayımlanmasını ve dağıtımını neden engellememiş (engellemek son teknolojilere sahip Amerikan devleti için zor olmasa gerek)? Bu dergilerde yer alan çocukları kim koruyacak?

3. Taşınmadan önce ilk yapılan psikoterapiler neden işe yaramamış?

Peki ne yapmalı?

 Başarıya ulaşan tüm terapileri ciddeyetle değerlendirmek, geliştirmek, yaygınlaştırmak çocukları korumak bakımından çok faydalı olacaktır.

Aynı zamanda her terapinin her kişide aynı sonuçlara ulaşmayabileceğini bilerek ihtiyatlı olmak da lazım gelmektedir. Pedofilik davranışın çeşitli nedenleri olabilmektedir. Öyle ki bazen beyin uru bile buna yola açabilmektedir. Örnek için Incognito Kitabı 6. Bölümde Alex vakasını okuyabilirsiniz: orbitofrontal kortekste büyüyen beyin tümörü sonucunda ortaya çıkan pedofilik davranışlar (2).

 Cinsel tacizin, saldırının, çocukların ruhunda derin tahribat yarattığı unutulmamalıdır. Bu durumun hem kendi yaşamları üzerinde etkisi vardır hem de toplumsal sonuçları vardır.

O halde çözümler geniş kapsamlı düşünülmelidir. Mevcut/olası fail ve kurbanları göz önünde bulundurarak, ayrıca zincirleme etkinin bilincinde olarak çareler aranmalıdır. Bu çerçevede travmalar, kişilik bozuklukları, davranış bozuklukları ve diğer bozuklukları iyileştirmek/önlemek için beşikten mezara planlar ve müdahaleler yapılmalıdır.

Papaz X vakasında aklıma takılan konu

 Aktardığım Papaz X vakasına bir daha bakalım. X’in yaptıkları 12 yıl önce ortaya çıkar. Ama çocuklar arasında serbestçe dolaşır. Tedaviden önce de tedavi sırasında da. Peki bu durumu bilip de hastanın çocuklar arasında serbestçe dolaşmasına izin vermek sizce doğru mudur?

Ailesinden ve arkadaşlarından gördüğü desteğin vakanın tedavisinde olumlu rol oynadığı kaydedilmektedir. Bununla birlikte bu, serbest dolaşım olmadan mümkün olamaz mıydı diye düşünmeden edemiyorum.

Düşünsenize zaten mevzu kişinin davranışlarını ketleyememesi. Çevresi, kilise ve devletse, bunu bile bile hastanın çocuklarla yalnız bulunduğu ortamlarda temas kurmasına yıllarca izin vermiş.

Peki sizce çocukları korumak için en doğru çözüm ne olurdu?

Fatma Ülkü Selçuk, 18.09.2018

Metin için kaynaklar

(1) Danny Wedding ve Raymond J. Corsini, Modern Psikoterapiler: Vaka İncelemeleri (İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2013).

(2) David Eagleman, Incognito: Beynin Gizli Hayatı (İstanbul: Domingo, 2013), sayfa 156-157.

Görsel kaynaklar

1) Photo by Joe Pearson on Unsplash: https://unsplash.com/photos/bW8EPK5ueTw

2) Photo by Ibrahim Rifath on Unsplash: https://unsplash.com/photos/sICgZpL1os0

3) Photo by Sigmund on Unsplash: https://unsplash.com/photos/w0ZFh33Eaws