Kuş Yuvası  - Tuğba Şeker (Mimar)

Kuş Yuvası - Tuğba Şeker (Mimar)

A+ A-

Soğuklar geç de olsa başladı. Pandemiyle beraber bu sene çok fazla dışarıda zaman geçirmesek de bu bize içerinin, yaşam alanımızın bizim için ne kadar önemli olduğunu gösterdi. Evde geçirdiğimiz vakte, olan bitene, eşyalara daha çok dikkat eder olduk. Yazın sıcaklarla beraber açık hava arayışımız; serin ve ferah alan için balkon, teras kullanımımız artmıştı ve evin sadece dört duvardan ibaret olmadığını göstermişti pandemi bize. Kışla beraber de yaşam alanımızı farklı şekillendirmek istiyoruz. Kimimiz balkonu sürgülü camla kapatıyor, kimimiz daha kolay ısınabilmek için evdeki kullandığımız aktif oda sayısını düşürüp sıklıkla kullandığımız eşyaları salondan küçük odaya taşıyor. Bu durumda sadece bizim yaptıklarımız değil yaşadığımız binanın ve çevresinin yani bölgedeki mimarinin de ne kadar önemli olduğunu gösterdi. Yaşadığımız alan bu kadar önemli ama yaşam alanları sadece insanlar için mi tasarlanıyor? Elbette hayır.

Doğada mağara, ağaç kovukları vs. gibi doğuştan yaşam alanları haricinde birçok canlı kendi yuvasını kendi yapıyor. Biz insanlar haricinde karıncalar, kuşlar, arılar, kunduzlar… Çok fazla çeşitte hayvan kendi ihtiyaçlarına göre, (bilinçsiz ya da bilinçli) farklı tasarımlarla yuva kuruyorlar. En yeteneklilerinden biri de kuşlar.


Her ne kadar kuşlar yuva yaparken nakış nakış işleseler de, muazzam işler çıkarsa da günümüz doğasında ağaçlar gittikçe tükendiği için kuşlar da farklı mekanlar aramaya başladılar. Çatı katları yuva kurmaları için ideal yerlerden biriydi. Benim oturduğum apartmanda da çatıya bir sürü kuş yuva yağmış, her yeni yavruyla beraber daha da artıyor. Başlarda balkonumu pislettikleri için çok kızıyordum ama oturduğum mahalleye bakınca onlar için yeterli uygun ortam olmadığını fark ettim. Tabii ilk fark eden ben değildim.

Eski medeniyetlerde de kuşlar için yuvalar yapılmış olsa da genelde kuşlardan gübrelerinden, yumurtalarından vs. faydalanmak içindi: ta ki Osmanlı Devleti’ne kadar. Osmanlı kuşların sadece barınma isteğini yerine getirmek için de kuş evleri tasarlıyordu ve bunu da kendi mimari yapılarının cephelerine dizayn ediyordu.(1) Peki kuş evlerinin tasarımı için de insanlar için tasarlanan evlerle aynı yöntem mi kullanılıyor ya da neye göre tasarlanıyor?

Üniversitedeyken dersin birinde kuş evi tasarlamıştık ve mimari tasarıma başlamadan önce ilk olarak bize hangi kuş türü için tasarlayacağımız sorulmuş ve bunun araştırılması istenmişti. Çünkü tasarımın fiziksel özellikleri kuşun fiziksel özelliklerine bağlıydı. Mesela kuşun boyuna göre yuva girişinin boyu ayarlanıyor. Sadece fiziksel görünüşlerine göre değil aile hayatı da araştırılması gerekiyor: kaç yumurta yumurtluyor, eşi ve yavrularıyla mı yaşıyor yoksa tek başına mı hayatına devam ediyor vs. Bunlara göre yuvanın boyutu küçük ya da büyük oluyor.   

İkinci olarak tasarlayacağımız mekan, zaten içinde yaşadığımız yer olduğu için iklim özellikleri, çevresel koşullar vs. hepimizin aynıydı. Zaten kuş türüyle mekan seçimi birbiriyle paralel gidiyor. Ülkeye göre, iklimine göre türler değişiyor. 

Kuş evi tasarımı, bütün bu veriler eşliğinde başlıyor. Ancak, insanlar için tasarlanan yaşam alanları gibi kuş evi tasarımı da sadece fonksiyonel değil. Kuşların da insanlar gibi keyif alabileceği, sadece uyumak ve kötü çevresel şartlardan korunmak için değil zaman geçirebileceği bir yuva da olmalı. Bu yüzden yuvanın çevresine yem ve su kapları haricinde kuşların dikkatini çekmek, beğenmesini sağlamak için ufak peyzaj düzenlemeleri yapılabilir.

Bununla beraber tasarlanan yuvanın estetik endişesi de var. Osmanlı Dönemi’nde yapılan kuş evleri ile günümüzde yapılan kuş evleri arasında estetik fark var. Osmanlı Dönemi’nde kuş evleri genelde mimari yapıların (konut, cami vs.)  cephelerine mimari yapıyla uyumlu olarak, dışarıdan bakıldığında sanki o yapının minyatürüymüş gibi tasarlanıp yerleştirilir. O dönemki kuş evleri sade değildir, ince işçilik vardır. Günümüzde tasarımlar değişim gösterebilir.

Kuş evi inşasında genel olarak rüzgarın esmediği yönden bir giriş-çıkış kapısı, isteğe göre (daha aydınlık bir iç mekan isteniyorsa) güneş alan yönlerden (doğu ve güney) ufak pencereler, yağmur/kar ağırlık yapmaması ve fazla ısınmayı engellemek için eğimli çatı, çevre koşullarına göre çeşidi değişen duvarlar, iç mekanı aşırı ısınma ve soğumadan korumak için kullanılan iç sıva(yapay sıvalar yerine çamur daha çok tercih edilir), kuşun iç mekanda konabileceği grid çubuklar ve hem yumurtaları hem kendi için yatabileceği zemin kullanılır.

Bütün bu anlattığım kuşlar için yaşam alanı tasarlama olayı; kuş yuvasının genel olarak karar aşamaları ve yapılırken nelere dikkat edildiği ile ilgili ama çok fazla uğraştırmayacak, evinizin çevresindeki kuşlara yetecek derecede basit yuvalar da yapılabilir. Bunun için bir delikli dört duvar ve çatı yeterlidir. Yeter ki onlar için ufak da olsa bir şeyler yapabilelim. Kış mevsimi gelmişken tekrar hatırlatmak istedim. Hoşçakalın. 


Kaynakça

1)       https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1316035

2)      http://tarihvemedeniyet.org/2014/05/kus-evleri.html

3)     https://www.turkcebilgi.com/ku%C5%9F_evleri#:~:text=Ku%C5%9F%20evleri%20Ku%C5%9Flar%C4%B1n%20bar%C4%B1nmalar%C4%B1%20i%C3%A7in%20evlerin%20%C3%B6n%20y%C3%BCzlerine%20%C3%B6zel%20olarak%20yap%C4%B1lan%20yerler.,-Ku%C5%9Flar%20y%C3%BCzy%C4%B1llard%C4%B1r%20atalar%C4%B1m%C4%B1z&text=beslenmelerine%20yard%C4%B1mc%C4%B1%20olunmaktad%C4%B1r.-,T%C3%BCrk%20mimarisinde%2C%20%C3%96zellikle%2016.%20y%C3%BCzy%C4%B1ldan%20itibaren%20ku%C5%9F%20evleri%2C%20kendini,bar%C4%B1naklar%2C%20g%C3%BCn%C3%BCm%C3%BCzde%20hala%20muhafaza%20edilmektedir.

4)      https://i.pinimg.com/originals/2d/62/ed/2d62edfed3b87b602598acde82657e82.jpg

5)      http://bearandlionmama.com/2013/05/theme-thursday-how-to-build-fairy-houses.html

6)      https://stylecarrot.com/2013/07/16/get-the-look-28-modern-bird-houses-and-bird-feeders/

7)      https://www.pexels.com/tr-tr/fotograf/hayvan-kucuk-kus-kus-kus-evi-2554043/

8)      https://www.pexels.com/tr-tr/fotograf/ahsap-kus-yaz-bahce-5818413/

9)      https://www.pexels.com/tr-tr/fotograf/agac-ahsap-alan-derinligi-asili-2604668/

10)  https://www.pexels.com/tr-tr/fotograf/acik-hava-agac-ahsap-asili-2611095/

 

01-12-2020
Konuk Makaleler

Konuk Makaleler

info@medyacuvali.com

Diğer Yazıları

Bu yazılar da ilginizi çekebilir