Endüstriyel ve Örgüt Psikolojisinin Dünü - Aycan Selçuk Çorum (Endüstriyel ve Sosyal Psikolog)
Endüstriyel ve örgüt psikolojisi tarihte yaşanan birçok toplumsal olaydan etkilenerek ortaya çıkmış ve hızla gelişimini sürdürmüştür. Endüstriyel ve örgüt psikolojisinin tarihçesine geçmeden önce yapısında iki temel alanı barındırdığını belirtmek gerekir: endüstriyel ve örgütsel. Endüstriyel alanı, kurumdaki temel işlevlere odaklanır. Kuruma yeni eleman alma, çalışanlara kurum bazlı eğitimleri belirleme ve bunları gerçekleştirme, iş performansının ölçülmesi endüstriyel alanında yer alır. Örgütsel bölümü ise iş davranışlarının altında yatan psikolojik süreçlere odaklanır. Çalışanların iş motivasyonu, iş doyumu ve stres yönetimleri de örgütsel alanın içinde yer almaktadır.
Endüstriyel ve örgütsel psikoloji iki alanı da bünyesinde barındırmasının yanı sıra iki ortak amaca da hizmet etmektedir. Birinci amacı, iş davranışları hakkında bilimsel araştırmaların yapılıp literatüre katkıda bulunulmasıdır. İkinci aması ise bu bilgilerin iş ortamında çalışanlara uygulanabilmesini sağlayarak gerçek hayata entegre etmektir.
Hugo Münstenberg’i takiben 1869 yılında doğan Walter Dill Scott da endüstriyel psikolojinin temellerini atma yolunda ilerlemiştir. Personel seçimi öncesinde iş analizi yaparak işin karakteristik özellerini analiz etmiştir. Bu özellikleri kullanarak temel ölçme ve değerlendirme yöntemleri oluşturmuş ve personel seçim tekniklerine başka bir boyut kazandırmıştır. Sadece eleman seçimi geliştirmekle kalmayıp, reklamcılık psikolojisinin de temellerini atan Scott, reklamlarda kullanılabilecek etkili yöntemleri psikoloji bilimiyle harmanlamıştır. Bu alandaki gelişimiyle kurumların kimlik imajının da ne kadar önemli olduğunu iş dünyasına kanıtlamıştır.
Frederick Winslow Taylor ise endüstriyel psikolojinin gelişimine mühendislik bölümünden katkı sağlamıştır. 1856 doğumlu makine mühendisi Taylor, bilimsel ilkelerin çalışan verimliliğini artırmada kullanılabileceğini öne sürmüştür. Ortaya konulan işin bilimsel olarak ölçümlenerek en iyi ve pratik yolun olduğu görüşündedir. Taylor o zamanın mavi yakası olarak bilinen prosedürleri daha net olan işler üzerinde bu araştırmalarını sürdürmüştür. Buna örnek olarak ahşap atölyesinde çalışan işçileri bu gruba dahil edebiliriz. İşi gerçekleştirmek için belli adımların olduğu bu çalışma alanında Taylor’ın bilimsel yöntemleri oldukça etkili olmuş olsa da karmaşık ve soyut çalışma alanlarına ne yazık ki bu yöntem uyarlanamamıştır.
I. Dünya Savaşı’nın ortaya çıktığı 1914-1918 yılları arasında, Amerikan Psikoloji Birliği Başkanı Robert Yerkes, Amerikan ordusuyla çalışarak, orduya asker alımı için zekâ testleri geliştirmiştir. Tarihte ilk kitlesel sınav çalışmaları olarak literatüre girmiş olan bu zekâ testleri alfa ve beta olarak ikiye ayrılmıştır. Alfa testleri, okuma-yazma bilen kişiler üzerinde uygulanırken; Beta testleri okuma-yazma bilmeyen kişilere göre tasarlanmıştır.
Kaynakça
Kapak Fotoğrafı: https://unsplash.com/photos/FOPuzIKOnA0
Ferguson, L. W. (1961). The development of industrial psychology.
Borman, W. C., Ilgen, D. R., & Klimoski, R. J. (2003). Handbook of psychology: Industrial and organizational psychology, Vol. 12. John Wiley & Sons Inc.
https://www.verywellmind.com/hugo-munsterberg-biography-2795512
Thomas, E. C. (1982). The Contribution of FW Taylor to Industrial and Organizational Psychology. SA Journal of Industrial Psychology.
https://www.bl.uk/people/elton-mayo