Devrim İnkilap ve Reform Kavramları Üzerine Kısa Mülahaza - Daman Cansoy (Sosyolog )

Devrim İnkilap ve Reform Kavramları Üzerine Kısa Mülahaza - Daman Cansoy (Sosyolog )

A+ A-

Günlük dilde ve alakalı sosyal bilimlere münhasır teknik dillerinde sıkça duyduğumuz ve kullandığımız devrim, inkilap ve reform kavramları özellikle "siyaset biliminde" hususi bir bilimsel öneme sahip olmakla birlikte anlamsal içerikleri her ne kadar benzer ve yakın ve hatta ilişkili olsa dahi özlerinde farklılaşmaktadır. Bu sebepten dolayı bu kavramlar kullanılırken bir anlam kargaşası husule gelebilmekte ve bahse mevzu kavramlar değişik anlamlar yüklenebilmektedirler. Bu küçük mülahazamızda ilgili kavramları tartışıp farazi bir toplumsal kurumda örneklem alınan bir kurgusal zeminde her birini dilbilimde kullanılan bir temel sentaks (özne nesne yüklem elemanlarına) yapısına paralel ve bunların unsurlarına izdüşümlü işleyen elemanlar biçiminde ele alarak, haklarında öz halinde mukayeseli kısa açıklamalar sunmaya gayret göstereceğiz.

Reform kavramının her ne kadar daha belirgin ve hususiyetle anlaşılabilen bir teknik sosyal bilim terimi muhteviyatı taşımasına mukabil özellikle devrim ve inkilap kavramları kendi teknik yönlerinden sıklıkla benzer veya eş anlamlar sunabilmektedirler.

Kısaca değinmek gerekirse:

Reform sözcüğü özü itibarı ile yeniden, tekrar anlamlarına sahip –re öneki ile biçim, şekil, yapı anlamlarını taşıyan form sözcüğünün bileşimi sonucu yeniden biçimlendirme, yeniden yapma, yenileme, yeni şekil verme, ıslahat (https://www.nisanyansozluk.com/?k=reform) anlamlarına sahip olmaktadır. Aynı sözcüğe terminolojik içeriği yönünden dar anlamı itibarı ile siyaset bilimi perspektifinden baktığımızda, taşıyıcı elemanlar/nesnel ögeler  düzeyinde düzenleme, yenileme, düzeltme, işlerlik kazanma, işlevsellik edindirme anlamları taşıdığını belirtebiliriz. Yine aynı sözcük güncel dönemin ihtiyaçlarına cevap veremeyen (eskimiş), ihtiyaçları karşılayamayan ve hedefe taşıma özelliğini yitirmiş her türlü sosyal elemanların, tekrardan donatılması, gereksinimleri karşılayabilecek unsurlar ile vasıflandırılması, eksiklerinin giderilmesi ve yeniden (daha öncesinde olduğu gibi) mevcudun gereksinimlerini çözebilecek duruma/hale getirilmesi olarak anlamlandırılabilir.

İnkilap sözcüğüne göz atarsak kelime asli ve başlıca anlamı ile değişmek, değişiklik, yenilik, tahavvül (https://www.nisanyansozluk.com/?k=inkilap), dönüşüm, dönüşme (https://www.seslisozluk.net/tahavv%C3%BCl-nedir-ne-demek/) anlamlarını içermektedir. Terminolojik açıdan sosyal bilimlerde dar anlamı ile mevcut sosyal ihtiyaca cevap vermeyen nesne, yapı veya ilgili ögenin yerine yenisinin getirilmesi, kurulması, farklı bir unsurun diğerinin yerini alması olarak tanımlanabilir. Yani kavramının dar manası işlemeyen, hareketi sağlamayan nesnenin yerine yenisini kurmaktır. Yani nesnenin/ögenin yenisi ile değiştirilmesidir. Reformdaki gibi mevcut unsurun yenilenmesi değil yeni bir taşıyıcı unsurun/ögenin, mevcut olanın yerine getirilmesidir. Maksat toplumsal öznenin ihtiyacına cevap verebilecek, özneyi geleceğe taşıyacak, gereken eylemi sağlatabilecek işlevsellikte olan, hedeflenen amacı sağlayacak, özneyi oraya taşıyacak yeni unsurun/nesnenin getirilmesi gayesidir. Bir bakıma özne için onu hedefine, amacına ulaştıracak bir aracın yerleştirilmesidir. Kelimeyi kanımızca terakki sözcüğü de eş olarak karşılar.

Devrim kelimesi köken yönü ile devir köküne +im sonekinin eklemlenmesi (https://www.etimolojiturkce.com/arama/devrim), (http://lugatim.com/s/devrim) sureti ile türetik bir biçim edinmiş bir sözcük olup, belli bir alanda hızlı, köklü ve nitelikli değişiklik (https://sozluk.gov.tr/) ve inkılab (https://www.nisanyansozluk.com/?k=devrim) anlamlarına gelmektedir. Bizde ihtilal ve Batı dillerinde revolution kelimeleri ile karşılanmaya müsaittir. Yalnız öz biçimi itibarı ile devrimin ana maksadı yeni idealine kendini adapte etmiş özne tarafından, ilgili sosyal düzendeki mevcut ögenin/nesnenin, sistemin işleyişine tamamen veya kısmen cevap versin veya vermesin kendisi tarafından doğru ve uygun bulunmadığı yani modele hizmet etmediği için ortadan kaldırılması (http://lugatim.com/s/ihtilal) olarak ifade edilebilir. Devrim bunun için tabandan veya tepeden gelebilir veya hem tabandan hem tepeden değişik ölçülerde ve zamanlar çerçevesinde beraberce istençli veya mecburi gerçekleştirilebilir. Devrimin dar anlamı ile asli vazifesi nesneyi ortadan kaldırmaktır. Ancak geniş anlamı ile kendisine kuruculuğu yerine getirme vasfı da yüklenirse, devrim nesneyi kaldırırken ilgili toplumsal öznenin ve böylece yeni gerçekleştirilecek farklı eylemle ulaşılacak sonucun kökünden farklılaştırılarak değiştirilmesi nihayetini de taşıyacaktır. Böylece devrimin ana gayesi kendini, ideali için yapılandırmış öznenin ulaşacağı eylem ile eskisinden tamamen farklı bir sonuç elde etmek, bu eylem ile doğruluğu önceden tasdiklenmiş bir çıktı üretmek olacaktır.

Özne yönünden ele alınırsa devrim teriminden farklı olarak toplumsal herhangi bir süreçte ve işlemde inkilap ilgili özneyi de kaynağından farklılaştıracak bir hareket tarzı taşımaz. İnkilabın maksadı değiştirilen nesne ile halihazırdaki özneyi bulunulan döneme ve geleceğe uyarlamak ve amacı ilgili özneyi, çağın gerisindeyse en az çağdaşı döneme taşımak ve bu harekete süreklilik kazandırmak, çağdaşı ise özneyi ileriye götürmek ve/veya götürecek yola uyarlamaktır. Devrimde zaman dilimi öznenin kendisi tarafından ve kendine yani fikri çerçevesine uygun, dinamik kırılmayı gerçekleştirecek ekonomik, fikri, eğitimsel veya başka bir herhangi bir amaçla uygun bulunan maksat için uyarlanmıştır. İnkilapta ise işlemi yaptıracak ilgili öznenin asli vasfı korunarak onu taşıyacak nesne farklılaşmaktadır. Devrim kavramında geniş anlamda hem özne hem nesne yeni gaye için farklılaştırılmaktadır. Ancak inkilapta özne öz mevcudiyetini korur ve devrimin aksine karşıt mantık düzleminden bakılırsa salt hedef, özneye uyarlanır yani ona hizmet eder. İnkilap mefhumunda özneyi doğru eyleme taşıyacak ögede/nesne veya nesnelerde değişim sağlanarak eylemsel gerçeklik yürürlüğe girer. Burada bahsettiğimiz ilgili iki terim; devrim ve inkılapta ortak olarak özne ve nesne değişmekte ancak inkılapta özne yeni eylem için özünü farklılaştırmamakta iken devrimde özne de daha öncesinde yeni bir kimlik edinmektedir. İnkilaptan farklı olarak bu gaye için özne düzeyinde orijinsel bir değişim önceden ve mecburi olarak kendisi tarafından gerçekleştirilir.

post_thumbnail

Devrim ve inkilabın kesişen iki küme biçiminde bağımlı ve deterministik ortak beraberliğinde ve işlerliğinde ise devrim ilgili eylemi öznenin hedefi için tasarlamaktadır. Bunun için işlevsiz ögeyi/nesneyi ortadan kaldırmakta iken inkilap bu eylemi gerçekleştirecek taşıyıcı elemanı yani yeni nesneyi öznenin hizmetine sunmakta ve sistemde/modelde ilerlemeyi ilgili nesneye/taşıyıcıya bağışık biçimde devrimin dönüştürdüğü özne vasıtası ile sağlamaktadır. Yani devrim eylemin hazırlayıcısı iken inkilap sonuçlandırıcısı vasfını kazanmaktadır. Böyle bir durumda devrim ve inkılap hareketleri artık iç içe gerçekleştirilmektedir. Bu durumda işlerlikte bulunan hareket için salt devrim veya salt inkilap denmesi halihazır keyfiyetle uyuşmayacaktır. İki terim burada tek bir vazifeye dayalı sebep sonuç ilişkisi ile birbirlerine bağlanır. Her iki kavramın kendilerine özgü taşıdığı farklı anlamları itibarı ile karşılıklı ortaklığı başlıca bu minvaldedir.

Reformdan farklı olarak da inkılap mevcudun yenilenmesi veya yeniden yapılandırılması, yeni bir şekil verilmesi anlamını içermez. İnkilap yeniden kurulmadır. Yeni bir unsurun bina edilmesi ve yerleştirilmesidir. Ancak toplumsal kurumlarda kırılmalara neden olacak dinamiksel değişimleri gerçekleştirmez. Bir dönüşüm ve ilerletme sürecidir. Toplumsal kurumlar nesneler bazında toplumu yeni hedefe taşımak için uyarlanır, devrime karşılık evrim olarak karşılık görür.


Kaynakça

Yararlanılan Kaynaklar:

https://www.etimolojiturkce.com/
http://lugatim.com/
https://www.nisanyansozluk.com/?
https://www.seslisozluk.net
https://sozluk.gov.tr/ 

Görsel Kaynağı:

https://images.pexels.com/photos/4578433/pexels-photo-4578433.jpeg?auto=compress&cs=tinysrgb&dpr=2&h=650&w=940
 

27-11-2020
Konuk Makaleler

Konuk Makaleler

info@medyacuvali.com

Diğer Yazıları

Bu yazılar da ilginizi çekebilir