Atatürk - Daman Cansoy (Sosyolog )

Bir insanı büyük insan yapan nedir? Bir yöneticiyi büyük yönetici, bir askeri büyük asker yapan, bir idareciyi büyük idareci yapan veya bir konuda bir alanda onu büyük yapan? Topyekün bir lideri büyük lider yapan?.. Bir liderin büyüklüğü ilgili olduğu her alanda sahada, yönetimde ve idaredeki üstün nitelikleri, kabiliyetleri ve başarıları ile beraber kazandırdıkları ve kattkları ile ortaya çıkar. Bir lideri büyük lider yapan nicelden ziyade nitel üstünlükleri ile söz konusudur. Toplumsal ve idari açıdan bir lideri büyük lider yapan da bıraktığı etkinin kalıcılığı ve belirleyiciliği, şekillendiriciliği ve sürekliliğidir. Yani onun için ölçülebilecek belirli bir zaman ve mekan ile sınırlandırılamayacak nicel değil nitel değerlerdir. Atatürk bu değerlere yeryüzünde fazlasıyla sahip olmuş bir liderdir. Gerek askeri başarıları gerek askeri başarılarını tamamlayıcı nitelikteki idari ve toplumsal (ekonomik, kültürel, hukuki vb.) hareketleri ile layık olmanın ötesinde bu değerleri edinmiş ve kendisinden de miras bırakmış, her alanda lider olmuştur.

Atatürk'ün belki de dinamiğini ve felsefesini kurucu en büyük temel onun içinden çıktığı milletin yeryüzünden silinmesini önlemesi olmuştur. Bu milli temel üzerine kuracağı hareket için onun koşulları çok zor, farklı zeminlerde imkansız denecek kabildeydi. Bu zorluklara rağmen onun başarısı bu temeli atmada ve bu temel üzerine gelecek bahşettiği milleti için işlevsel kıldığı düşünün iki başlıca vasfında söz konusu idi: Akıl ve Millete dayanma. Giriştiği hareket, akılla yapıldığı için ütopik değil realistik idi. Millete dayandığı için dikte edici değil uyumlu idi. Onun için Atatürk büyüktü. yani bir liderin yapabileceği en önemli işleri hazır ve önceden kurgulanmış temeller ve fikirler üzerine değil, kendi temelini döken, dinamik, yapıcı, gerçekçi hal ve vaziyetler üzerine yapmıştı. O'nu diğer herhangi bir liderden ayıran niteliklerdi bunlar.

Atatürk bir liderin bırakabileceği en kalıcı etkileri en uyumlu şekilde bırakmış ve en olumlu sonuçları almış bir liderdir. Bunu görmek çok sarih ve mümkündür. kendisi de bizzat bunu ifade etmiştir: "Beni görmek demek,mutlaka yüzümü görmek değildir. Benim fikirlerimi,benim duygularımı anlıyorsanız ve hissediyorsanız bu kafidir." 

Atatürkçülüğün özü bu kelimelerde saklıdır.

Aynı öz onun altı ilkesinde; cumhuriyetçilik, halkçılık, milliyetçilik, laiklik, inkilapçılık ve devletçilikle anlam kazanır. Bu altı ilkede Türk milletin doğasından meşruluğunu alır. Atatürk'ün yukarıda aldığımız vecizesinin farklı bir görünümüdür bu altı ilke.

Atatürk felsefi yapısında yapısal zaman ve mekan boyutunda değerlendirildiğinde zamansal çerçevede yatay zeminde uyumsuz yapı ve sistemleri bu temele dayanarak, bu temelin ihtiyaçlarına dayanarak sonlandırmış, uyumlu hale getirdiği ve kurduklarını ise yine bu temele dayanarak geleceğe uyarlamıştır. Sistematiğinde bu keyfiyeti, işlemez çalışmaz organları sonlandırması, çalışabilir durumda olanları yine bu temel ile bugüne uyarlaması ve bu organlar ve yapılar ve yeni kattıkları ile geleceği kurması şeklinde görmek mümkündür. Bu süreç yatay düzeyde inşa edilmiş ancak gelecek için yapılmıştır. Atatürk'ün yatay yapı ve düzlemde gerçekleştirdiği hareket aslen dikey zaman ve ölçütlere göre uyarlanmış sosyal bir kuruculuktur, inşa ediciliktir. Yani onda, milletin tekrar çalışmaz organlara şahit olmaması için, millet için, herşey, gelecek üzerine, milletin geleceği üzerine bina edilmiş, milletin hem bugünü hem geleceği garanti altına alınmıştır. Bu teminatı da onun nezdinde olmak üzere millet aslında kendi kendine vermiştir. İşte Atatürk için milli temelde ve harçta yatay zemine millet temelinde bina edilen bu sistem milli harçtan ayrıksanmayacak biçimde yatay dönüşüm ve harekette bulanabilen ve uyarlanabilir ancak kırılmaz dikey hareket sağlayan eşgüdümlü vektörel bir düşün ifade eder.



Atatürk için son söz yerine bu kısa yazıda şunları söylemek zannederiz fuzuli olmayacaktır: O, evrensel değerlere ve uluslararası arenada her sahada adapte edici ve uygulanabilir vasıflara sahip ve bu düzlemde kucaklayıcı ve küresel organları birleştiricidir.