FÜTÜRİZM

Fütürizm (Gelecekçilik), 20. yüzyılın başlarında İtalya'da ortaya çıkan modern sanat  hareketinin genel adıdır. Fütürizm akımı  her türlü sanat alanında; özellikle resim, heykel, grafik tasarım, edebiyat, müzik, tiyatro ve sinema alanlarında etkilerini yoğun olarak göstermiştir.

Fütürizm  akımının  temel hedefi ; geçmişten gelen tüm  estetik değerleri ve gelenekleri bütünüyle reddetmek, dünyanın geleceğinin "Modernizm" olduğunu savunmak, "Makineleşme" ve "Sürat" kavramlarını toplumsal hayatta bir temel haline getirmektir.

Fütürist  sanatçılar hareket ve hızı eş zamanlılık ya da iki boyutluluk olarak adlandırırlar. 20 Şubat 1909 tarihinde Paris’te, La Figaro gazetesinde Filippo Tommaso Marinetti tarafından yayınlanan Fütürist Manifesto şöyledir: “Tehlike, enerji ve korkusuzluğun şarkısını söylemek istiyoruz. Cesaret, küstahlık ve isyan şiirimizin temel unsurlarıdır. Dünya yeni bir güzellikle zenginleşecektir: Hızın güzelliği” (Becer, 2016,49).

Marinetti, 1914, Zang Tumb Tumb adlı kitaptan bir sayfa

Fütürizm akımı ,geçmişe, şimdiki zamana ve geleceğe ait duyumları aynı anda yaşıyormuş hissi uyandırmaya çalışır. Fütiristler , var olan toplumsal değerleri   ve sanat anlayışını yıkmayı hedeflerken, aynı zamanda toplumu şaşkına uğratmayı hedef edinmişlerdi.

Fütürist sanatçılar, öncelikle kübizm, ardından da Süprematizm, Dadaizm ve Bauhause okullarının  etkisiyle çalışmarına yön vermişlerdir. 20 yy. grafik tasarımı kübist  resim ve fütirist şiirin kaynaşmasından etkilenmiştir. Bu dönemde birçok  sanatçının tipografik unsurları  resim yaparcasına kullanmaları  tipografik açıdan deneysel yaklaşımlara zemin hazırlamıştır.

Fütürist resim, empresyonizmin pointilist eğilimleri ile Çözümleyici (analitik) Kübizme dayanır. Giacomo Balla‘nın ‘Tasmalı Köpeğin Dinamizmi’ resmi Fütürizmin hareket anlayışını yansıtır.

Giacomo Balla Tasmalı Köpeğin Dinamizmi (1912)

Akımın en ünlü ustaları Luigi Russolo, Umberto Boccioni’ dir. Gino Severini, Marcel Duchamp, Francis Picabia, Ferdinand Leger gibi sanatçılar kübist ve fütürist akımı birleştirmişlerdir.

Umberto Boccioni’nin 1912-14 yıllarında yapmış olduğu heykeller de , hız ve hareket bir arada algılanmaktadır. “Mekanda Sürekliliğin Benzersiz Biçimleri” isimli çalışmasında heykelin durağanlığına karşılık mekanla bütünleşen bir hareket söz konusudur.

“Mekânda Sürekliliğin Benzersiz Biçimleri”(1912)

Fütürist sanatçılar, aynı anda gerçekleşen olaylar ve derinlik kavramlarına ilgi duymuşlardır. Boccioni, ”Ruh Durumları Uğurlamalar” isimli eserinde bir tren kompartımanında oturan yolcuların tren giderken pencereden gördükleri ve kaybettikleri görüntüleri resmeder. Birbirine karışmış görüntüler doğanın renkleriyle birlikte verilirken doğal formlar soyutlanır, rakamlarda olduğu gibi resmedilir.

                                             Umberto Boccioni, “Ruh Durumları:Uğurlamalar”, 1911