
Çocuklara Yönelik Cinsel Saldırı Suçlarını Önlemek için Eğitim Yeterli mi?
Yetişkin saldırganlara dair
Bu konuda yazmakta zorlanıyorum. Hassas olduğumuz, üzüldüğümüz bir konu. Sorunu eğitimle önlemek mümkün diyenleri duyduğumda ise bazı bilgileri paylaşma eğilimi hissediyorum. Bu nedenle yazıyorum. Yazacaklarım, çocuklara yönelik cinsel saldırıda bulunan yetişkin bireylere dairdir.
Bu yazıda sizlerle hangi bilgi, duygu ve düşünceleri paylaşacağım?
- İnsanlık tarihinden karanlık iki örnek
- İnsanlığın bugünü: Doğu Batı, zengin yoksul, eğitimli eğitimsiz her kesimden insan
- Çocuklara yönelik cinsel saldırıda bulunanların ruhsal durumu: birkaç istatistik
- ‘Eğitim çözüm’ demek ilericilik de, ‘kimyasal hadım’ demek gericilik mi?
- Hapis cezası çözüm mü?
- Sorunu önlemek için başka neler yapabiliriz?
İnsanlık tarihinden karanlık iki örnek
Yakın ve uzak geçmişimizi okuyanlar bilir, insanlık tarihi vahşetle dolup taşar. İnsanoğlu/kızı kimi zaman hayvanlaşır, kimi zaman hayvandan beter hallere girer.
Buradaysa çocuklara yönelik zalimlikleri tüm boyutlarıyla ele almayacağım. Zaten bu, mümkün de değil. Yüzlerce kişi ciltlerce kitap yazsa bitmez.
Burada ‘çocuk’ kavramının toplumdan topluma nasıl değiştiğini de aktarmayacağım. Bu da ayrı bir konu.
Ben burada sadece bir kitaptan iki örnek aktaracağım. Böylelikle insan türünün sütten çıkmış ak kaşık olmadığını yeniden hatırlamış olacağız.
Arno Gruen’in Empati’nin Yitimi kitabından (1):
- - Antik çağ: Birçok kentte oğlan genelevleri vardır. ‘Erkek bebekler, daha sonra genelevlerde kullanılmak üzere daha beşikteyken hadım’ edilir.
Örnekleri çoğaltmamayı tercih ediyorum. Bunları tekrarlamak istemiyorum. Fakat sadece bazı topluluklarda çocuklara yönelik cinsel eylemlerin son derece yaygın olduğunu ve bunun oradaki yetişkinler için bir sorun teşkil etmediğini bilin yeter.
İnsanlığın bugünü: Doğu Batı, zengin yoksul, eğitimli eğitimsiz her kesimden insan
Bugüne gelelim. Çocuk hakları birçok toplumda resmi olarak kabul edilmiş durumda. Fakat çocuklara yönelik istismar ve saldırıların önüne geçilebilmiş değil. Üstelik dünyanın bazı bölgelerinde bunun turizmi bile yapılıyor. Güneydoğu Asya ülkelerinin bazılarında çocuklarını satan aileler istisna değil.
Peki kimi Latin Amerika ve Güneydoğu Asya ülkelerine çocuklara tecavüz etmek üzere gidenler kimler dersiniz? Hepsi eğitimsiz mi sizce? Öyle düşünüyorsanız açık ki yanılıyorsunuz.
Sadece bir rakam: Amerika’da 100.000 çocuk fahişelik yapmaya zorlanıyor (2).
Bugünün dünyasında kimi kişiler çocuklara yönelik cinsel fiillerde bulunmak üzere uzak bölgelere gidiyor, kimileri de ailesinde, yakın çevresinde, evinde, mahallesinde, ülkesinde bunu yapıyor.
Çocuğa tecavüz eden kişi işsiz olabilir, işçi olabilir, işveren olabilir. Farketmiyor. Her sınıfsal konumdan saldırgan var.
Öğretmen, doktor, mühendis, inşaat işçisi, polikacı ve hatta din görevlisi de olabilir. Farketmiyor. Her meslekten var.
Dünyanın Doğusunda veya Batısında yaşıyor olabilir. Yeryüzünün çoğu bölgesinde var.
Sahi, bunları hepimiz zaten biliyorduk değil mi?
O halde eğitim düzeyi son derece yüksek kişilerin ve hatta dindar olsun olmasın değerler eğitimi veren kişilerin bile çocuklara cinsel istismarda ve saldırıda bulunabildiğini de biliyorsunuz, değil mi?
Çocuklara yönelik cinsel saldırıda bulunanların ruhsal durumu: birkaç istatistik
Peki, çocuklara yönelik cinsel saldırıda bulunanların ruhsal durumları nasıl? Bir araştırmaya bakalım, fakat unutmayalım ki sonuçlar farklı toplumlarda farklılıklar gösterebilir.
Araştırma Amerika, Colorado’da yapılmış. 2003 yılında yayınlanmış. Üç suçlu grubu karşılaştırılmış: Önce cinsel suçlar işleyenler diğer mahkumlarla, sonra çocuklara yönelik cinsel suç işleyenler ötekilerle karşılaştırılmış. Sonuçlar şöyle (3):
- şizoid
- kaçıngan
- depresif
- bağımlı
- kendini baltalayan (self-defeating)
- şizotiptal özellikler gösterdikleri anlaşılmış.
Genel olarak suçlularda ise antisosyal, narsistik, sadistik özelliklerse daha baskın çıkmış.
Peki, çocuklara yönelik cinsel saldırı suçu işleyenlerin hangi özelliklerinin yaygın olduğu keşfedilmiş?
- % 41’inde kaçıngan özellikler fazla
- %30’unda hem depresif hem bağımlı kişilik özellikleri fazla
- %49’unun kaygı düzeyi yüksek
- %30’unda ise distimi
Sorun salt eğitimle çözülemez
Çocuk tacizcilerinin hepsi pedofil değil. Bununla beraber dikkate değer bir kısmı pedofildir.
Bunun altını çiziyorum.
Bakın, pedofilinin tedavisi bile mevcut tekniklerle çok zor ve başarı oranı düşük. Mevcut terapilerle bile başarı ihtimali düşükken salt eğitimle bu sorunun çözüleceğini düşünmek sizce de fazla iyimser bir bakış değil mi?
Vakaya göre değişiklik gösteren sebepler
Her vakada bunun ardında yatan sebepler farklı olabilir. Örneğin biri geçmişte kendisi kurbanken ve sonra bir nedenle faille özdeşleşmişken (örneğin kontrol kurma yönelimi nedeniyle) bir başkası geçmişte hiçbir zaman kurban durumunda olmasa da sadistik eğilimleri nedeniyle bunu yapabilmektedir.
Her vakanın kendine özgü özellikleri olabilir. Kaba genellemelerden kaçınmakta fayda vardır. O halde çözüm de farklılıklar gösterebilecektir.
Eğitim hangi durumlarda faydalı?
Antik kentlere bugünün değer yargılarıyla ışınlandığınızı ve çocuk genelevlerine karşı konuşmalar yaptığınızı bir düşünsenize. Herhalde sağ kalsanız bile bu genelevleri kapatmak üzere harekete geçecek insan sayısı bir elin parmaklarını geçmezdi. Bugün de dünyanın bazı yörelerindeki yerleşik düşünüş biçimini değiştirmeniz zaman alabilecektir.
Yine de bir bakıma şanslıyız. En azından bugün çocuk hakları birçok toplumda resmiyete kavuşmuştur. Uygulamada ise sorunlar vardır. O halde bugün için yapmamız gereken, çocukları korumaya öncelik verici uygulamaları tüm dünyada yaymaktır.
Evet, eğitimle cana saygılı değerler yaygınlaştırılmalı.
Peki ‘eğitim çözüm’ demek ilericilik de, ‘kimyasal hadım’ demek gericilik mi?
O halde çocukları korumak üzere kimyasal hadımı savunmak gericilik mi?
Bana göre gericilik değil. Kanımca insanlık gelecek yıllarda suçun önlenmesi için pek çok biyolojik-kimyasal çözüme de tanıklık edecek. Bu bakımdan biyolojik-kimyasal çözümlere kişinin rızası olmaması veya vücut bütünlüğünü bozacağı gerekçesiyle karşı çıkmak da her zaman ilericilik değil.
Hatta kimi zaman oldukça muhafazakar bir tutumu yansıtmakta. Özellikle de cinsel istismar ve saldırı kurbanı çocukların aldıkları darbenin şiddetiyle kıyaslandığında, bu tür suçları engellemek için etkili olabilecek çeşitli araçlara başvurmakta kanımca fayda var.
Ancak kimi zaman saldırganı teşhis etmekte hatalar olabileceği de göz önünde bulundurulmalı, bu anlamda geri dönüşü olmayan çözümlerden kaçınılmalıdır.
Kimyasal hadım yeterli değil
Dolayısıyla yan etkisi az, ancak cinsel suçları engelleyebilecek türden biyolojik veya kimyasal yöntemler geliştirilirse bence uygulamak zarardan çok fayda getirir.
Peki hapis cezası çözüm mü?
İstanbul Üniversitesi Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Adem Sözüer de kişinin tehlike durumunun devam etmesi durumuna göre ne kadar süre kapalı tutulabileceğinin belirlenebileceğini söylüyor. Üstelik kapalı tutmanın tek formunun cezaevi olmayabileceğini de ekliyor (6).
Unutmayalım, sosyopatlar/psikopatlar yalan makinesini bile kandırabiliyor. Cinsel suçlar için tehlike durumunu doğru tahmin etmek için sinirbilimcilerin güvenilir ölçütler geliştirmeleri ve bu bilgileri hukukçularla ve politika yapıcılarla paylaşmaları iyi olur diye düşünüyorum.
Esas olan, cezaevinde veya başka kapalı, açık, yarı-açık yerlerde cinsel suç failinin gözetim altında olmasıdır. Bu konuda dijital/elektronik araç gereçlerden de faydalanılabileceği kanaatindeyim. Yalıtım/gözetim biçimlerinden biri cezaevi ise de teknolojik gelişmelerle birlikte bu formların çeşitlilik gösterebileceği inancındayım.
Sorunu önlemek için başka neler yapabiliriz?
1. eğitim
2. terapi
3. biyolojik-kimyasal araçlar
4. tehlike durumuna göre çeşitli yalıtım/gözetim şekilleri
Başka neler yapılabilir?
- herkes için kaliteli ücretsiz terapi sağlanabilir, psikoterapi özendirilebilir
- çocukları pazarlayan kişi ve örgütlerle mücadele uluslararası düzeyde daha etkin hale getirilebilir
- tecavüzlerin arttığı, çocukların kaçırıldığı savaş gibi kaotik ortamlar minimize edilebilir
- deprem gibi doğal veya iç savaş gibi insan yapısı kaotik durumlarda çocukları koruyucu tedbirler uluslararası düzeyde artırılabilir
- evden okula, sokaktan oyun/toplanma yerlerine kadar pek çok yerde koruyucu tedbirler artırılabilir
- çocuk pornografisini engellemek üzere önlemler artırılabilir
Daha nice önlem alınabilir.
Fatma Ülkü Selçuk, 17.09.2018
Metin için kaynaklar
(1) Arno Gruen, Empatinin Yitimi: Kayıtsızlık Politikası Üzerine (İstanbul: Çitlembik Yayınları, 2008).
(2) “What do You Know About Human Trafficking and Contemporary Slavery?” https://www.itemp.org/human-trafficking-101/
(3) Sean Ahlmeyer, Dennis Kleinsasser, John Stoner ve Paul Retzlaff, (2003) ‘Psychopathology of incarcerated sex offenders’, Journal of Personality Disorders, Cilt 17, Sayı 4, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14521179
(4) Danny Wedding ve Raymond J. Corsini, Modern Psikoterapiler: Vaka İncelemeleri (İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2013).