İnsanların sığınma, korunma ihtiyacı inanç alanını oluşturmaktadır. Bu alan kişilerin bilgi ya da birikimleri ile yorumlanmakta kişisel dini tecrübeler ile bir araya gelerek dini hayatı şekillendirmektedir. Şekillenen bu hayatı sosyolojik olarak Karl Marx , ‘Din, halkın afyonudur’ diye tanımlar. Harald Hoffding ise, ‘Din, değerlerin muhafazasırdır’ der. Din, nihai mutluluğu aramaktır tanımıyla Martin Prozesy, aslında inananların amacını ortaya koymaktadır. (James L. Cox, Kutsalı Anlamak, İz Yayıncılık, 2003.)

Bizim ilgilendiğimiz konu dini yayın yaptığını iddia eden kanalların incelenmesi ve Türkiye genelinde yansıtılan dinin sosyolojik analizini yapmaktır yargılamasını değil. Bu cümle ise, televanjelizmin ne olduğunu bize net bir şekilde ortaya koyar. Bu konuda ABD’de Steve Bruce bir kitap yayınlayarak, dini yayın kanallarını incelemiş bu konuda bir analiz yapmıştır. Fakat dini kanalların 2010 sonrası yoğun bir şekilde yayınlarını sürdürdüğü Türkiye’de henüz böyle bir çalışma yapılmamış olmasına karşın yüksek lisans tezi üzerinde çalışılmaktadır.

Kabaca yapılan incelemeler ile ilk özel dini yayın yapan kanal 2005 yılında kurulmuş ve yansıtılan dinin öğretileri yorumlanıp izleyicisi ile buluşamaya devam etmektedir. Cemaat olarak varlığını sürdüren topluluklar, daha çok kendi düşünce dünyasına ait kişilere hitap ederken tebliğ görevini de üstlenmiştir.

Bu yayın sürecini izleyen yıllarda Misyoner kanalar da kurulmuş ve yayınlarına devam etmektedir. Fakat siyasi konularda yayın yapmadıkları gibi resmi sitelerinde de duyurmaktadırlar.

İslam dini çatısı altında yayın yapan farklı guruplar ya da kişiler mensubu oldukları mezhepleri yansıtan yayınlar yapmayı sürdürmektedir. Bu kuruluşların çoğu siyaset alanına girmekte bu konuda yorum, analiz, haber programlarını canlı olarak yayınlamaktadır.

Bu dini kanalların genel yayın akışında ise, kadınlara ve çocuklara özel yayınlar hazırlanmaktadır. Kadın kuşağında; seçilen konuda soru cevap, kadının ev ve iş hayatındaki rolü, çocuk bakımı, yemek programları, dini vecibelerin yerine getirilmesi gibi konular yer almaktadır. Çocuklara yönelik yapılan yayınlarda dini içerikli çizgi film, kıssaların ya da ahlaki içerikli konular işlenerek ekrana yansıtılmaktadır. Gün içinde ilgili dinin kutsal kitabının eğitimi, dil eğitimleri, mezhep bazlı sohbetler verilmektedir. Bahsi geçen kanallarda eğlence programları yer almamaktadır. Müzik içerikli programlarda ise, dini içerik olduğu gözlemlenmektedir.

24 saat yayın yapan kanalların maddi anlamda çektiği sıkıntılar ön plandadır. Hassas yayın ilkeleri sebebiyle dini içerikli yayın yapan kanallar reklam seçimi konusunda tutucu davrandıklarını dile getirirler. Bu durumun maddi olarak sorunlara yol açması neticesinde istedikleri programları yayına hazırlayama konusunda zorluk çektiklerini dile getirirler.

18 tanesini tespit ve takip ettiğimiz kanallarda bağış bölümleri hitap ettikleri kitle ile yardıma muhtaç insanların buluşmalarını sağlamakta, ülke içinde ve ülke dışında su, barınma, yiyecek gibi temel insani gıdaların yanında ilgili dinin kutsal kitapları bağışları da yer almaktadır.

Özel ve tüzel kişilere ait dini kanallar aynı zamanda sosyal medya hesaplarını da etkin olarak kullanmakta, yapılan duyurular sayesinde gün geçtikçe hitap ve izleyici kitlesini artırmaktadır. Dini anlamda bilgi edinmek isteyen kişilerin ev ortamında kendi fikirleri doğrultusunda yayın yapan kuruluşlara ulaşmaları, sosyal bir kontak kurmaları önemli bir alanın boşluğunu doldurmaktadır. Mensup oldukları din ya da cemaatin faaliyetlerini takip edip katılmak için ya da katılamadıkları etkinlikleri kaçırmak istemeyen insanlar için önemli bir hizmeti yerine getirdikleri gözlemlenmektedir.