Mesleklere Cinsiyet Penceresinden Bir Bakış: Lületaşı İşlemeciliği Örneği 'Ecenur Alper'
Diğer Yazıları
- MUNİS ÖZER HAKKINDA
- AHMET KÜÇÜKYURT HAKKINDA
- SELMA ÇALIŞKAN HAKKINDA
- DİDEM HORZUM HAKKINDA
- CEREN İLHAN HAKKINDA
- SALİHA KARAKÖSE HAKKINDA
- MERYEM KALYONCU HAKKINDA
- FERİHA ZENGİN HAKKINDA
- GİZEM AKSU HAKKINDA
- ECENUR ALPER HAKKINDA
- GİZEM AYNACI HAKKINDA
- MERVE DERİN HAKKINDA
- ÖYKÜ SU SEZEN HAKKINDA
- Transendental Felsefe 'Ahmet Küçükyurt'
- Mezhep Nedir? Nasıl Anlaşılmalıdır? 'Saniye Ertürk'
- Osmanlı'da Oryantalist Tavır
- Nietszhe'nin Arayışı 'Ahmet Küçükyurt'
- İnsan İnsanın Kurdudur 'Ahmet Küçükyurt'
- Düşünüyorum O Halde Varım 'Ahmet Küçükyurt'
- İnsan Felsefesi 'Ahmet Küçükyurt'
- Kültürler Sonucu Değişen Biz 'Ahmet Küçükyurt'
- Biz de bir zamanlar avcı-toplayıcıydık 'Ahmet Küçükyurt'
- Sıradışı Bir Düşünür: Sinoplu Diyojen 'Ahmet Küçükyurt'
- Dinin Kurumsal Analizi Ve İşlevi 'Saniye Ertürk'
- Dini Temelde Toplumsal İlişki 'Saniye Ertürk'
- Belleğin Oyunları 'Gizem Aynacı'
- Eski Ankara’ya Yolculuk: Ulus 'Ecenur Alper'
- Mimarlık Tarihinde Kadının Yeri
- Queer’i Anlamak 'Didem Horzum'
- Televanjelizm Üzerine Analiz 'Saniye Ertürk'
- Çiçekçilik: Her Şey Göründüğü Kadar Renkli Mi? 'Ecenur Alper'
- Yerel Kültürü Korumada Bir Adım: Cittaslow-Yavaş Şehirler
- Gün'ün Sosyal Anlamı 'Saliha Karaköse'
- Mimarlık Sanat Mıdır?
- Bencilliğin Nirvanası 'Gizem Aynacı'
- Kadının Adı 'Merve Derin'
- Mesleklere Cinsiyet Penceresinden Bir Bakış: Lületaşı İşlemeciliği Örneği 'Ecenur Alper'
- Kimi Rol Yapar, Kimi Oyunculuk 'Saliha Karaköse'
- Neden Çok Eşlisin?
- Psikolojik İşkence: Gastlighting 'Feriha Zengin'
- Toplumsal Etkileşimin Ürünü Olarak: Benlik ve Damgalama 'Didem Horzum'
- İntihar Düşüncesi 'Gizem Aynacı'
- Kadınların Sayısız Dezavantajlı Konumundan Sadece Biri; İş Gücü 'Saliha Karaköse'
- Kaybolmaya Yüz Tutmuş Bir Meslek: Lületaşı İşlemeciliği 'Ecenur Alper'
- Sevdiğin işi yapmak mı, yaptığın işi sevmek mi? 'Feriha Zengin'
- Doğum Günleri 'Ceren İlhan'
- Kötü İnsan Kimdir? 'Ceren İlhan'
- Özlemek 'Ceren İlhan'
- Kendini Gerçekleştirme Adımı 'Feriha Zengin'
- Genel Motivasyon Etkisi: Stres 'Selma Çalışkan'
- Evlilik Sürecinde Erkeğin Çöküşü 'Saliha Karaköse'
- Tahminsel Yorumların Psikolojik Gerçeği: FORER ETKİSİ 'Gizem Aksu'
- Toplumsal ve Ruhbilimsel Açıdan ‘‘Özgür’’ Birey 'Didem Horzum'
- “Lütfen Uçurun Beni” 'Ceren İlhan'
- Büyülü Alaskam 'Songül Carus'
- Bilgi- İktidar ve The Name of the Rose 'Meryem Kalyoncu'
- Bireysel Muhalefet Alanının Daralması 'Eda Temiz'
- Basit Düşünmek 'Ceren İlhan'
- Yalnızlık 'Ceren İlhan'
- Güvenli Alan 'Ceren İlhan'
- 2019 Beslenme Trendleri 'Diyetisyen Selin Söz yazdı'
- Türkiye’nin Duygusu: Duygu Asena 'Büşra Tavukçu Uyar'
- Bir İletişim Biçimi Olarak İletişimsizlik 'Hediye Sarılkan'
- Affetmek Zamanı 'Ceren İlhan'
- İyi Ama Kimim Ben? 'Selma Çalışkan'
- Amadeus Mozart Film İncelemesi 'Feriha Zengin'
- Kent İnsanı Üzerinde Otomobilin Tahakkümü 'Didem Horzum'
- Sanatta Postmodernite 'Saliha Karaköse'
- MUHTEŞEM GATSBY: Edebi Eserler Dünyasında Sağlıksız Aşk 'Ceren İlhan'
- En Büyük Şaban ve City Lights Mizahı 'Meryem Kalyoncu'
- Neden Sürdürülebilir Beslenme? 'Diyetisyen Selin Söz yazdı'
- Ekmek ve Güller Filminin Sosyolojik Analizi 'Büşra Tavukçu Uyar'
- Toplumsal Reçeteler 'Eda Temiz'
- Havva’nın Üç Kızı-Elif Şafak 'Büşra Karadeniz'
- Acı Aşk 'Ceren İlhan'
- “Makbul Anneliğin” Sosyal Medyadaki Görünümü 'Didem Horzum'
- Medya ve Kültürleme 'Selma Çalışkan'
- Gözetleyen ve Gözetlenen Olmak 'Büşra Tavukçu Uyar'
- Anı Koleksiyonculuğu 'Cansu Karayünlü'
- Işığın İllüzyonu 'Cansu Karayünlü'
- Gerçeğin Sanata Etkisi 'Cansu Karayünlü'
- Macera Dolu Amerika 'Songül Carus'
- Gönül Bağımız Teknoloji İle Karıştı 'Gizem Öztürk '
- Berlin’de Vegan Bir Kafede Gıdayla Konuşmalar 'Asutay Meriç Yazdı'
- Emily Bronte’nin Uğultulu Tepeleri 'Gülten Kılınçkaya'
- Kimliklerin Oluşumu ve Kurgulanması 'Eda Temiz'
- Değişen Sergi Alanları 'Ezgi Şendal'
- Mutlak Etiketleme 'Eda Temiz'
- Sanatta Rotayı Belirleyen Başkentler 'Ezgi Şendal'
- 'Kolaj' Buse Altan Yasanlar
- İkigai’mizi Keşfedelim! Büşra Karadeniz yazdı
- Hayatınızın Anlamını Buldunuz Mu? Büşra Karadeniz yazdı
- 'Birinci Sınıf Serüveni ve Aileler' Çocuk Gel.ve Eğt.Uzm Melisa Varol Dugan
- 'Tesla ve Edison' Yaprak Hüsnüoğlu
- Şartlanma
- 'Source Code: Zamanı Hack'lemek' Gamze Çakan
- Kahvemizi Nasıl Tüketmeliyiz? Dyt. Berna Eryılmaz
- Diyet Programları Nasıl Olmalı? Dyt. Berna Eryılmaz
- 'Diyetlerin Popüler Besini: Yulaf Ezmesi' Dyt. Berna Eryılmaz
- 'Diyet Hataları' Dyt. Berna Eryılmaz
- Zeytinyağından Gelen Sağlık... Dyt. Berna Eryılmaz
- Bağımsız Sinema Nedir? Gamze Çakan
- 'Altı Kova, Kazma ve Kürekten Günümüze Yangın Güvenliği' İnş. Yük. Müh. Munis Özer
- İklim Değişikliği.. Kamil Karataş - Ziraat Yük. Müh.
- Organik Yumurta Ne Değildir? Kamil Karataş - Ziraat Yük. Müh.
- 'Organik Arıcılık' Kamil Karataş - Ziraat Yük. Müh.
- Hangisi Meyve Suyu? Kamil Karataş - Ziraat Yük. Müh.
- 'Toprak 'Kamil Karataş - Ziraat Yük. Müh.
- 'Süte Su Karıştırmayan Sütçü' Kamil Karataş - Ziraat Yük. Müh.
- 'Budamanın Estetiği' Kamil Karataş - Ziraat Yük. Müh.
- Zeytin Hasadına Dair... Kamil Karataş - Ziraat Yük. Müh.
- 'Antibiyotikler!' Kamil Karataş - Ziraat Yük. Müh.
- Gıdaların “E” Hali.. Kamil Karataş - Ziraat Yük. Müh.
- Sonsuz Bir Hayat... Kamil Karataş - Ziraat Yük. Müh.
- 'GDO’lu Tarım Ürünleri' Kamil Karataş - Ziraat Yük. Müh.
- Hormonsuz Yiyemediklerimiz! Kamil Karataş - Ziraat Yük. Müh.
- 'Tükettiğimiz Gıdalar' Kamil Karataş - Ziraat Yük. Müh.
- 'Enerjinin ve Güzelliğin İksiri' Kamil Karataş - Ziraat Yük. Müh.
- 'Başlarken' Kamil Karataş - Ziraat Yük. Müh.
Çoğumuzun bildiği gibi cinsiyet eşitsizliği toplumun bazı alanlarında halen karşımıza çıkan sosyolojik bir sorun. Bu eşitsizlik sorunundan yola çıkarak, iş gücü konusunda da kadınların dezavantajlı konumda olduğunu gözlemlemek mümkündür. Kimi zaman aynı sektör içinde kadın ve erkek statüleri farklı ele alınır ve kadınlar erkekler ile aynı iş tanımına, aynı görev ve sorumluluklara sahip olmalarına rağmen aynı statüde olamazlar. Hatta örneklere bakıldığında, bir firmada terfi konusu gündeme geldiğinde erkeklere kadınlardan daha çok terfi imkanının tanındığı görülmüştür.Böyle bir durumda kimin daha başarılı, daha yetkin olup olmadığına bakılmaksızın sadece cinsiyet açısından bir değerlendirme yapılması iş ortamlarında cinsiyet eşitsizliği ile ilgili sosyolojik çalışmalar yapılmasına zemin hazırlamıştır. Örneğin, yapışık zemin (sticky floor) konsepti iş ortamlarında cinsiyet eşitsizliği çalışmaları sonucunda ortaya atılmıştır ve herkesin aynı koşullarda işe başlamasına rağmen kadın çalışanların ilerlemelerinin önüne engel konulduğunu ve zemine yapışık kalışlarını anlatmaktadır. Sızdıran boru hattı (leaky pipeline) konsepti de iş ortamlarında herkesin yine eşit şartlarda çalışmaya başladığı, ancak dezavantajlı konumda olan çalışanların (kadınlar, engelliler vb.) ilerleme sürecinde dışlanmaya mecbur bırakıldığı durumu ifade etmek amacıyla kullanılmaktadır. Öte yandan, iş ortamında ilerlemelerinin önünde hiçbir engel olmayan çalışanlar ise cam tavan (glass ceiling) konsepti ile tanımlanmaktadır.
Bu örnekler günümüzde daha çok hizmet sektöründe karşımıza çıkıyor olsa da; gelenekselleşmiş meslek dallarına baktığımızda yine benzer örnekler görebiliriz. Gelenekselleşmiş mesleklerin oluşum tarihlerine bakıldığında, erkeklerin eve ekmek getiren, evi maddi olarak geçindiren birey olduğu; kadınların ise ev işleri yapmak, çocuklara bakmak gibi görevlerinin olduğu kısaca cinsiyete dayalı bir iş bölümünün yaygın olduğu dönemlere denk gelmektedir. Başka bir deyişle kadınların kamusal alanlarda, iş kollarında yer alması o dönem için sık görülmeyen bir durumdu.
Günümüze kadar varlığını sürdürebilmiş geleneksel meslek dallarında bu algının devam etmesinden dolayı kadınların o meslek dalında çalışmasına farklı bakıldığı görülebilmektedir. Lületaşı işlemeciliğinde de benzer bakış açıları yakalanabilir. İlk olarak, saha çalışmalarında da gördüğüm üzere bu mesleği icra eden kadın usta sayısı erkek usta sayısına göre oldukça az. Sahadayken karşılaştığım ve görüşme yaptığım 3 kadın usta var. Ustalardan biri sanat okulunda eğitim alarak, biri eşine yardım ederken işi öğrenerek, diğeri de maddi sıkıntılardan dolayı ve ilgisini çeken bir iş olduğu için öğrenerek bu meslekte usta olmuş.
“… Danıştığımız yerler kapı-duvar, yardımcı olmuyorlar. Taş kırılıyor, olmuyor, püf noktaları var bilmiyorsun, diğer ustalara soruyorsun önemsemiyorlar. ‘Bir kadın bununla mı uğraşacak, bunu mu yapacak?’ deyip küçümsüyorlar. Çünkü bu meslek yüzde yüz erkek mesleği onlara göre. Yadırganıyor, küçümseniyor, umursanmıyordum. Ama yılmadım. Dedim yapacaksın Hacer başka yol yok.”
Tüm zorluklardan sonra Hacer usta ekmeğini taştan çıkaran bir kadın usta oldu. Öyle ki, önceden yüzüne kapanan kapıların yerini Hacer ustanın el işini beğenip telefonla arayıp sipariş veren müşteriler almaya başladı. Hacer usta da artan bu talepler üzerine kendi dükkanını, Hanımeli Lületaşı’nı açmaya karar verdi. Dükkanına uğrayanları güler yüzle karşılıyor ve el emeği ürünlerini gösterirken hoş sohbetiyle yaptığı işten, mesleğin inceliklerinden, lületaşının tarihçesinden bahsediyor.
Hacer usta bir kadın olarak lületaşı işlemeciliğinde kendine yer bulabilmiş ve o yerini de sağlama almış durumda. Kendisi yapışık zeminden kurtulmayı başarmış ve ilerlemeye devam ediyor. Lületaşı işlemeciliği gibi birçok meslek dalında kadınlara eşit imkanlar tanınmadığı toplumumuzun yadsınamaz bir gerçeği. Umuyorum ki, Hacer usta ve diğer iki kadın lületaşı ustalarımız azimleriyle, zorluklara karşı dik duruşlarıyla iş ortamında eşit olmayan şartlarda çalışan kadınlara da örnek olurlar.
Kaynakça
Shambaugh, R. (2007). It's Not A Glass Ceiling, It's A Sticky Floor: Free Yourself From The Hidden Behaviors Sabotaging Your Career Success.
Al Jazeera Haber Kanalı, 2011 Haberi “Lületaşına Kadın Eli Değdi” http://www.aljazeera.com.tr/makale/luletasina-kadin-eli-degdi
Anadolu Ajansı, 2011 Haberi “Lületaşı İğne Oyasıyla Buluştu”
https://www.aa.com.tr/tr/yasam/luletasi-igne-oyasiyla-bulustu/416012Hop, Agata. Women Gender Equality Cartoon. https://www.artstation.com/ahop