Günlük yaşantımızda pek çok değişimle karşılaşırız. Değişimlere uyum sağlama çabamız, bizleri bazı beklenmedik durumlara sokabilir. Yaşam pratiklerimizi gerçekleştirirken iyi veya kötü yaşadığımız değişikliklerden en yaygın olanı ise stresli durumlardır. Stresin ne olduğuna ilişkin pek çok tanım bulunmasına rağmen, stresi, bireyin verimliliğini ve sağlığını etkileyen durumlar olarak açıklayabiliriz. Kendiliğinden oluşan bir durum olmadığı gibi stresin oluşması için, insanın içinde bulunduğu ortamda meydana gelen değişimlerin onu etkilemesi gerekir.

Belirli ölçülerde yaşam için gerekli, normal kabul edilen stresin kaynakları, yapıcı veya yıkıcı sonuçlara neden olabilir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, stresin güdüleyici yönünü bulmak ve stres deyince aklımıza gelen zararlı yönlerinden korunma yollarını öğrenerek kaçınmaya çalışmaktır. Kişinin tek başına uygulamaya çalıştığı stresle mücadele yöntemleri önemli bir yere sahiptir. Stresle bireysel başa çıkma yöntemleri başlıca bedensel hareketler, meditasyon, nefes egzersizleri, etkili zaman yönetimi, dua etmek, sportif etkinliklere katılma, toplumsal destek alma, olumlu hayal kurma, bireyin kendine özgü hobi edinmesi olarak sıralanabilir.

Stresin Belirtileri

Stresle ilgili genel olarak gerginlik hali ve sürekli endişe duyma, alkol, sigara gibi maddelerin aşırı kullanımı, uykusuzluk, duygusal dengesizlik, sindirim sorunları ve yetersizlik duygusu gibi kendini gösteren belirtiler akla ilk gelenlerdir.

Bunları dört başlık altında toplayabiliriz:

1.      Fiziksel Belirtiler: Baş ağrısı, düzensiz uyku, sırt ağrıları, diş gıcırdatma, kabızlık, aşırı terleme, iştahta değişiklik, yorgunluk veya enerji kaybı.

2.      Duygusal Belirtiler: Kaygı veya endişe, depresyon veya çabuk ağlama, asabilik, gerginlik, özgüven azalması veya güvensizlik hissi, öfke patlamaları, saldırganlık veya duygusal olarak tükendiğini hissetme.

3.      Zihinsel Belirtiler: Konsantrasyon, karar vermede güçlük, unutkanlık, zihin karışıklığı, hafızada zayıflık, aşırı derecede hayal kurma, tek bir fikir veya düşünceyle meşgul olma, mizah anlayışı kaybı, düşük verimlilik, iş kalitesinde düşüş, hatalarda artış, muhakemede zayıflama.

4.      Sosyal Belirtiler: İnsanlara karşı güvensizlik, başkalarını suçlamak, haddinden fazla savunmacı tutum, birçok kişiye birden küs olmak, konuşmamak.

Bu faktörlerin sıklıkla görülmesi bireyin stresli olduğunu gösterir. Stresi kontrol etmenin ilk adımı, stresin farkında olmaktır. Bu konuda stresle başa çıkmada herkes için ortak çözüm yolu ne yazık ki bulunamamaktadır. Kişi, kendi kişilik ve yaşam tarzına uygun olan yöntemleri bulup denemelidir. Yukarıda belirtildiği gibi yaşam kalitesini artırmak, duruma verilen tepkileri ya da durumu değiştirmek adına stres yönetimi geliştirmelidir.

Tüm bu durumlar içerisinde stresin “ne olmadığı” üzerinde durmak ise stresle başa çıkmada başlangıç için oldukça büyük işleve sahip olabilir. Öyle ki, stresi, basit bir endişeden ibaret görmemek ya da sanılanın aksine sinirsel tansiyon içerisinde değerlendirmemek gerekir. Strese karşı bireyin yapacağı hiçbir şey olmadığı sanrısına kapılmak da doğru değildir.

Bunların dışında küçük miktarda yaşanılan stres iyi bir şeydir. Önemli olan stresten uzak bir yaşam değil, kaynağında çözümleyerek başa çıkabilmektir. Bu nedenle, stresin kaynağına yönelmek de uygun olacaktır. Kişi kendisinde stres oluşturan içsel ve dışsal faktörleri algılama biçimini olumlu yöne sevk ettiğinde, durumu kontrol altına almaya başladığı ifade edilebilir.

---

Kaynakça

KAYNAKLAR

Güçlü, N. (2001). Stres yönetimi. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, c. 21, s. 1, 91-109

Soysal, A. (2009). İş yaşamında stres. Çimento İşveren Dergisi, 23(3), 17-40.

Şahin, H. (2005). Örgütsel stres. Maden Mühendisleri Odası (TMMOB) Madencilik Bülteni, 1, 54-56.

Ünal, S. (1999). Okullardaki stres kaynakları ve verimlilik ilişkisi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 11, 365-372.

---

---