Flahsmob: Kalabalıkların Yeni Dili

Feyza Ülkü Güzey

Sosyolog

Yazar Hakkında

Henüz çeyrek asırlık ömrüme bir çok şehir, bambaşka insanlar, mekanlar ve bir sosyoloji lisansı sığdırdım. Bir de çokca merak ve söylenecek söz. Bütün bunlar birleşince insan bir şeyler söylemeden yazmadan edemiyor. Şimdiye kadar biriktirdiklerimi paylaşmak için buradayım. Merakınız ve eleştirel düşünceniniz bitmemesi dileğiyle.

guzeyfeyzaulku@gmail.com

Konuklardan Diğer Yazılar

A⁺ A^-

Her toplumun, grubun kendini ifade etmesinin bir biçimi vardır. Bu ifade biçimi zamanla kültürel bir miras olarak tarihte yerini alabilir. Tıpkı “yerli” diye tanımlanan insan gruplarının dans öğeleri gibi. Yahut kötü ruhları kovmak ve iyi ruhlarla iletişim kurmak için halüsinatif maddelerin tüketilmesi ya da bizim için daha tanıdık olan Hıdırellez’de ateşin üzerinden atlamak gibi... 21. yüzyılda da tarihte yerini alabilecek evrensel bir kültür olarak tanımlayabileceğimiz “flahsmob” deneyimi olabilir. Peki Flahsmob nedir? Flahsmob; birbirini tanımayan ve çoğunlukla sanal ağlardan iletilen bir mesaj ile belirli bir tarih ve yerde toplanan nispeten kalabalık bir grubun o gün için belirledikleri bir eylemi yerine getirmeleridir. Nasıl olacak derseniz eğer; biraz sonra e-postanıza bir mesaj gelebilir ve mesajda “7 Mayıs 2019 tarihinde Kuğulu’da Oya&Bora’dan Ara Beni şarkısını tüm çalmayan telefonlar için söylemeye var mısın?” diyebilir. Ya da öyle durup parmaklarınızın yüksekleri gösterdiği bir eylem de olabilir. Bu tabi ki benim hayal gücüm. Böyle absürt bir nedenden ziyade kalabalıkların vicdanı olarak farkındalık yaratılmak istenen konu çerçevesinde bir hareket belirleniyor. Fakat abartı değil tam da böyle oluyor.

İlk Flahmob denemesi 2003 yılında Herber’s dergisinde çalışan Bill adında bir editörün gönderdiği e-posta ile hayat buluyor. Mesajın içeriği bilinmemekle birlikte bu ilk deneyim güvenlik güçleri tarafından daha gerçekleşmeden fark ediliyor ve engelleniyor. Daha sonra aynı sene içerisinde Bill şansını bir kez daha deniyor. Bu sefer sadece bir kaç arkadaşına ilettiği mesaj yayılıyor ve mekan olarak belirledikleri alışveriş merkezinde hatırı sayılır bir kalabalık ile eylem tamamlanıyor. Okuduğum bilgiler yanlış değilse şayet iki yüz kişi bir mağazada Bill için kartpostal istiyor. Bu şaşkınlık ve heyecan oluşturan bir görüntü olmalı. Aslında bu deneyimin böyle heyecan verici olmasının asıl sebebi ve açıklaması kendi adında bulunuyor. Flash bildiğimiz üzere aniden parlamak, bir anda yanmak anlamına gelmektedir. Mob ise kalabalık anlamındadır. Yani aniden ortaya çıkıp parlayan bir kalabalık kimi heyecanlandırmaz ki?

Benim özellikle değinmek istediğim mevzu ise bu Flashmob’un evrensel kimliği ve bir çok ülkede kendine yer edinmesidir. Bu eylemler farklı siyasi, dini görüşlere sahip ve hatta farklı pasaportları olan insanları bir araya getirmektedir. Yani evrensel olarak insanlığın rahatsızlık duyduğu herhangi bir konu üzerine bir şeyler söylemek, eylemek isteyen bambaşka solukları bir yapabilmekte ve bunun için güçlü bir motivasyon sağlamaktadır. Her ne kadar eylem olarak tanımlanıyor olsa da son derece yasal bir harekettir. Tabi ki bu kalabalığın hangi ülkede ve gelişmişlikte toplanacağına göre durum değişebilir. Hatta öyle ki bazı toplumsal gruplarda bunu gerçekleştirmek mümkün de olmayabilir. Çünkü nasıl ilk Flahsmob denemesi durdurulduysa başka denemeler de olası bir tehlike bahanesi yahut sebebiyle durdurulabilir. Fakat bana kalırsa birkaç on kişinin bir araya gelip baskıya dur demek için dans etmesi, engellilerin hayata katılmalarının önünü biraz daha olsun açmak için müzik yapmaları, bir garın yanıp kül olduğunu unutturmamak için ellerini kaldırıp öylece durmalarında hiçbir sakınca yoktur. Yinede ne yaparsak yapalım tüm muhtemel olasılıkları değerlendirerek parlamak lazım.

Flahsmob’un beni etkileyen bir diğer yönü ise teknoloji ile olan bağı. Artık tanımadığımız birine ulaşmak o kadar kolay ki. Sadece o kişiye ulaştığınızda ona ne diyeceğiniz size kalıyor. İşlerin teknoloji sayesinde bu kadar kolaylaşması her ne kadar her zaman güzel sonuçlar doğurmasa dahi. Flahsmob, eylemin bağımsız ve bağlantısız olmasını sağlıyor. Belki de yasal olmasının bir sebebi de budur. Çünkü herhangi bir kurum, kuruluş ve idareci, organize edici bir kişi/kişiler yok. Sadece yüzlerde gülümseme ve akıllarda soru işareti yaratmak isteyen nispeten kalabalık bir grup olabiliyorsunuz bu sayede. Bir çok toplumsal olayda teknolojinin ve sosyal ağların etkisi kolayca fark edilebiliyor. Yeni dünya düzeni olarak günümüzde Flashmob’a rastlamasaydık eksiklik hissedebilirdik diye düşünüyorum. Kim bilir bir sonraki yüzyılda belki de meydanlarda, alışveriş merkezlerinde bedenlerimiz değil hologramlarımız dans edip, şarkı söyleyecek.

Ülkemizde de zaman zaman örnekleri görülmüş, her ne kadar yakın geçmişte benim zihnimde yer eden bir Flahsmob deneyimi olmasa da bir grup insanın daha kolay bir araya gelebilmek için bir Facebook sayfası dahi oluşturduklarını okumuştum. Daha önce değindiğim bir konuya burada yeniden dönmek istiyorum. Hangi ülkede yaşadığın ve hangi refah seviyesine sahip olduğun bir eylemi nasıl etkileyebilir derken bizim ülkemizde o ülkelerden biri olabilir. Hali hazırda geçtiğimiz senelerde yaşadığımız kalkışma ve olağanüstü durumlarda alınan kararlar ile birlikte şimdilerde bir gizli mesaj ile bir yerlerde toplanıp her hangi bir şey yapacak olmak dahi tehlike sayılabiliyor. Hatta tehlike doğurabilir bile. Çünkü örnek olarak homoseksüellik konusunda farkındalık yaratmak ve bunun bir hastalık olmadığını söylemek için yan yana gelen bir kaç on kişi olsak belki de sokaktaki amcaların, teyzelerin, sözüm ona “delikanlıların” ayıplamaları, hakaretleri ya da şiddetine maruz kalma ihtimalimiz de az değildir. Dilerim dünya üzerinde her toplum özgürce konuşur, dans eder ve parlayabilir. Teknoloji, bilim ve sağduyudan yana olan tüm eylemler için.

Yüzünüzde küçük bir gülümseme bırakabileceğini düşündüğüm birkaç Flashmob örneğini de sizlerle paylaşmak istiyorum :)