Biz de bir zamanlar avcı-toplayıcıydık 'Ahmet Küçükyurt'

Diğer Yazıları

A⁺ A^-

Bundan yaklaşık 1.5 milyon yıl önce başladı hikaye. Homo Erectus adı verilen ilk insan topluluğu, Afrika'nın kurak ve sert topraklarında, vahşi hayvanlarla bir arada yaşamak ve hayatta kalmak zorundaydı. Bunu tek bir şekilde gerçekleştirebilirdi; aklına güvenerek. Erectuslar aklını kullanarak kesici aletler yapmaya, avlanmaya, barınmaya ve insanlara özgü yeni kültürler geliştirmeye başladılar. Ölüleri gömmek gibi dini ritüeller, mağaraların duvarlarına çizilen sanat eserleri, ortak bir konuşma dili ve nesillerinin devam etmesini sağlayan üreme beceresi. Ardından başka toprakları keşfetme ihtiyacı hissetti insan. Yaklaşık 200.000 bin yıl önce Afrika'dan çıkıp Avrupa'ya ve Orta Asya'ya göç etmeye başladı. Neandertal insanı olarak adlandırılan bu insanlar, buzul çağında soğuk iklim koşullarıyla ve az miktarda besinle hayatta kalmayı başardılar. Bir süre sonra soyları tükendi ve yerini Homo Sapiens'e bıraktı. Modern insan olarak adlandırılan Homo Sapiens'ler ise diğerlerine göre daha meraklı, daha cesur ve daha akıllıydı. 45 bin yıl önce Avusturalya topraklarına, 20 bin yıl öncede Amerika topraklarına yayılmaya başladı ve insan dünyayı fethetti.

İnsanlığın ilk olarak ortaya çıktığı 1.5 milyon yıl öncesinden Neolitik çağın başlangıcı kabul edilen 10.000 yıl öncesine kadar olan sürede insan toplulukları avcı-toplayacı klanlar olarak yaşadılar. Göçebe hayatın egemen olduğu bu klanlarda insanlar, vahşi hayvanları avlayarak et, balık, süt gibi temel hayvansal protein ihtiyaçlarını karşılarken, incir, üzüm gibi bitkisel ihtiyaçlarını da ağaçlardan toplayarak elde ediyorlardı. Klan her zaman besinin en çok olduğu yere göç eder, iklim ve doğayla uyum içinde yaşardı. Avcı-toplayıcı toplumlar kendilerine özgü gelenek, inanç, kültür ve değerler bütününe sahipti. Tarım ve sanayi toplumlarının aksine avcı-toplayıcı toplumlarda liderlik hiyerarşisi, bulaşıcı hastalıklar, bireyselleşme, ürün kıtlığı gibi olumsuz faktörler çok az belirgindir. Avusturalya Aborjinleri'nin yaşamı avcı-toplayıcı toplumlarla ilgili bize çarpıcı örnekler verir. Toprağı işlemekdikleri ve hayvan beslemedikleri halde doğal kaynakları dikkatle kullanan, birden fazla dil, kültür ve yaşam şekline sahip olan Aborjinler'de rüyalar çok önemli bir yere sahiptir. Rüyayı gerçek bir yaşamın parçası olarak görürler ve rüyalardan şarkılar ve sanat eserleri oluştururlardı. Aborjinlerin Didgeridoo adı verilen kendilerine özgü müzik aletiyle şarkılar yaptıkları bilinirdi. Son yapılan bir araştırmaya göre son Aborjinlerin %72'sinin Hristiyanlık dinine inandıkları görülmüştür. Zorlu doğa koşullarına adapte oldukları için suyu bile kullanmaya Aborjinler 18.yy İngiliz sömürgeciliğine kadar soylarını gelecek nesillere aktarmayı başarmışlardır. Paraguay'da 1960 yılına kadar varlığını sürdüren Ache kabilesi de ilkel ve vahşi bazı geleneksel ritüellerine rağmen (kadın ve kız çocuklarını öldürme, birden çok eşlilik, yaşlılara kötü muamele gibi) liderlik hiyerarşisini reddedişleri ortak bir çalışma kültürü ve sayesinde 21.yy'a kadar varlıklarını sürdürmüşlerdir.

Avcı-toplayıcı toplumlar bugün bile büyük bir tartışma konusudur. Kimisine göre bu toplumlar insanlığın ilkel ve gelişmemiş kabileleri olarak tarihe kazınırken kimisine göreyse bugünkü endüstrileşen ve sanayileşen toplum insanlığı daha ilkelleştirmiştir. Tabi bu iki görüşü de saygı duymak gerekir. Ama şunu kesin olarak söyleyebiliriz ki avcı toplayıcılar tarihte var olmuştur ve biz de bir zamanlar avcı-toplayıcıydık.

Kaynakça

Hayvanlardan Tanrılara Sapiens- Yuval Noah Harrari

İnsanın Evrimi-Josep H.Reicholf

19-06-2019